Dijital devlere 'geçit bekçisi' düzenlemesi geliyor
Hükümet, Rekabet Kanunu'nda yapacağı değişiklikle büyük dijital platformlara Avrupa'daki "geçit bekçisi" uygulamasına benzer kurallar getirmeye hazırlanıyor. Amaç, rekabeti korumak ve tüketici refahını artırmak.
Türkiye, dijital pazarlarda rekabeti korumaya yönelik önemli bir adım atmaya hazırlanıyor. Hükümetin üzerinde çalıştığı yeni düzenlemeyle birlikte, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'da dijital ekonomiye ilişkin yeni kurallar devreye girecek. Avrupa Birliği'nde de uygulanan "geçit bekçisi" (gatekeeper) kavramı Türkiye’de yasaya girecek.
Belirli bir ölçeğin üzerindeki dijital platformlar "geçit bekçisi" olarak tanımlanacak ve rekabeti bozucu davranışlara karşı daha sıkı denetlenecek. Böylece küçük ve orta ölçekli işletmelerin büyük teknoloji şirketleri karşısında korunması ve tüketici refahının artırılması hedefleniyor.
GEÇİT BEKÇİSİ TANIMI YASAYA GİRİYOR
Yeni düzenlemeyle birlikte, iç pazarda büyük etkiye sahip, işletmelerin kullanıcıya ulaşmasında aracı rol üstlenen ve piyasa gücü yüksek olan platformlar geçit bekçisi olarak değerlendirilecek. Geçit bekçilerine, pazardaki gücünü kötüye kullanmalarını önleyecek bir dizi kural getirilecek.
Söz konusu yükümlülükler sadece Türkiye merkezli değil, Türkiye’de faaliyet gösteren yabancı dijital şirketler için de geçerli olacak. Rekabet Kurulu, bir platformun geçit bekçisi olup olmadığını ya başvuru üzerine ya da resen belirleyebilecek. Eşik değerler ise tebliğ ile duyurulacak.
KENDİ HİZMETİNİ ÖNE ÇIKARAMAYACAK
Yeni kurallarla, geçit bekçisi statüsündeki şirketler kendi ürün ve hizmetlerini öne çıkartamayacak. Arama sonuçlarında, sıralamalarda ya da görünürlükte kendi mallarını veya hizmetlerini kayırmaları yasaklanacak.
Ayrıca:
Rakiplerinin verilerini kullanamayacaklar,
Ticari kullanıcıların başka platformlarla çalışmasını engelleyemeyecekler,
Kullanıcıları başka hizmetlere üye olmaya zorlayamayacaklar,
Temel platform hizmetlerine erişimi kısıtlayamayacaklar,
Elde ettikleri verileri açık ve net rıza olmadan birleştiremeyecekler.
Platformlar, elde ettikleri kullanıcı verilerini ticari kullanıcılara da ücretsiz sunmak zorunda kalacak.
YÜKÜMLÜLÜKLERİ İHLAL EDENE AĞIR CEZA
Rekabet Kurulu, ihbar, şikayet, Ticaret Bakanlığı talebi veya resen harekete geçerek geçit bekçilerinin rekabet ihlali yapıp yapmadığını inceleyecek. İhlal tespiti halinde, yapısal tedbirler uygulanabilecek. Aynı platformda son 5 yıl içinde en az iki kez yükümlülük ihlali yapılması durumunda, davranışsal tedbire gerek kalmadan doğrudan yapısal tedbirlere geçilecek.
İhlal durumunda, geçit bekçisi şirketlere yıllık gayrisafi gelirlerinin %10'una kadar idari para cezası kesilebilecek. Tekrarlayan ihlallerde bu oran %20’ye kadar çıkarılabilecek. Cezaların amacı, caydırıcılığı artırmak.
AB’DE 2022’DE BAŞLADI, LİSTEDE DEV ŞİRKETLER VAR
Avrupa Birliği, Dijital Piyasalar Yasası kapsamında 1 Kasım 2022'de geçit bekçisi düzenlemesini yürürlüğe koydu. Avrupa Komisyonu, cirosu 7.5 milyar euro ve üzeri olan ya da üç AB ülkesinde hizmet sunan dijital şirketleri bu kapsama aldı.
Geçit bekçisi sayılan başlıca platformlar:
Google, Amazon, Meta (Facebook, Instagram, WhatsApp, Messenger),
Apple (App Store, iOS, Safari),
Microsoft (Windows, LinkedIn),
TikTok, YouTube, Google Maps, Amazon Marketplace.
Bu şirketler için küresel cironun %10’una kadar para cezası, tekrarlanan ihlallerde %20’ye kadar artırılmış cezalar ve hatta platform yasağı gibi yaptırımlar uygulanabiliyor.
