Beyin hastalıkları ilacını Türkiye'de bulacak

Doktora sonrası araştırmalarını Harvard Üniversitesi Wyss Institute for Biologically Inspired Engineering’de sürdüren araştırmacı Nur Mustafaoğlu, laboratuvarını anavatana taşıyor. Bilim dünyasının saygın dergilerinden Nature Research tarafından ‘2020 İlham Verici ve Yenilikçi Bilim Ödülleri’ne aday gösterilen altı kadından biri olan Nur Mustafaoğlu, kanser türlerinin erken teşhisini sağlayacak sensörü ve beyin hastalıklarının tedavisinde kullanılan ilaçların doğru noktaya ulaşmasını sağlayacak projesini Türkiye’deki laboratuvarında hayata geçirecek.

BEYNİN KAPILARI

Nur Mustafaoğlu çalışmalarını ve hedeflerini Milliyet’ten Meltem Günay'a anlattı. İstanbul Teknik Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik ile Fizik Mühendisliği Bölümleri’ni bitirdikten sonra aynı üniversitede nano bilim ve nano mühendislik bölümünde yüksek lisans eğitiminin ardından, 2012 yılında ABD’ye doktora çalışması için gittiğini belirten Mustafaoğlu şunları söyledi:

“İlk olarak kanser hastalıklarının hassas bir şekilde ve erken teşhisi için nasıl aletler geliştirebiliriz veya nasıl bir teknoloji üretebilirim diye çalışmaya başladım. Ama özel ilgimden dolayı hocamın da önerisiyle beyin kan bariyerlerinde ilaç salınımları projesine de başladım. Daha sonra Harvard’a geçtiğimde bu benim ana projem haline geldi. Nasıl olur da beyin kan bariyerinden ilaç girişini sağlayıp beyin hastalıklarının tedavisini yapabiliriz sorusunu daha iyi anlayabilmek için yaşayan hücrelerden bir model oluşturmaya başladım.”

TEMEL BİR SORUN

“Beyinle ilgili hastalıkların çoğunda ilaç tedavisinin olmamasının ana nedenlerinden biri, o ilaçların beyindeki bölgeye ulaşamıyor olması. Çünkü diğer organlardan farklı olarak beyni koruyan beyin kan bariyeri dediğimiz özel bir mekanizma var. Beyin kan bariyeri birçok ilacın, ki bu neredeyse şu an piyasada bulunan ilaçların yüzde 99’u, beyne ulaşmasını engelleyen biyolojik bir bariyer. Çok kabaca bir örnek verecek olursak; vücudunuza bir gram ilaç verdiniz diyelim bunun sadece bir miligramı beyninize ulaşıyor. Vücudunuza bu kadar yüksek miktarlarda ilaç vermek, diğer hücrelerinizi ve organlarınızı toksik bir seviyeye getirip onların hasar görmesine neden oluyor. Elbette bunu kimse yapmak istemiyor. Bu yüzden beyninizi açıp ameliyat olmak zorunda kalıyorsunuz ki bu da her durumda istenen bir durum değil. Kaldı ki alzheimer ve parkinson gibi birçok beyin hastalığında ameliyat bir opsiyon değil. Bu nedenle bu hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçların beynin hastalıklı bölgesine ulaştırılabilmesi hala büyük bir sorun. İşte biz bunu nasıl çözebiliriz üzerine çalışacağız. 5-10 yıl içerisinde umuyorum ki belli sonuçlar elde etmiş olacağız.”

KANSERİN ERKEN TEŞHİSİ İÇİN SENSÖR PROJESİ

Aynı zamanda başta meme kanseri olmak üzere bazı kanser türlerinin erken teşhisi için de bir sensör projesi üzerine çalıştıklarını dile getiren Nur Mustafaoğlu, “Hamilelik testi gibi herkesin kolay ulaşabileceği, evlerinde yapabilecekleri ucuz bir kit tasarlamaya çalışacağız. Bunu başarabilirsek erken teşhis ile bir çok kanser türünde tedavi de daha kolay ve zahmetsiz olacak. Böyle bir hayalim var umarım gerçek olur” dedi.

Nur Mustafaoğlu, Harvard Üniversitesi’ndeki ekiple birlikte araştırmalar yapıyor.

"ÖĞRENCİLERİMİZİN GÖZLERİ PARLIYOR"

Nur Mustafaoğlu Türkiye’ye neden döndüğünü de şöyle anlattı: “Beni en çok motive eden şey Türkiye’deki öğrencilerin potansiyeli ve istekleri. Bilimsel projelerden bahsederken gözleri parlıyor, motivasyonları çok yüksek. Onlara örnek oluşturmak çok güzel bir duygu. Onlarla beraber ülkemiz adına bilimsel çalışmalar yapmak istiyorum. Benim gibi yurt dışından dönen araştırmacılarımızla ve yurdumuzdaki akademisyenlerle birlikte Ülkemizi geliştirmek için çalışmak istiyorum. Ülkemizi bilimsel olarak diğer ülkelerin seviyesine çıkarabiliriz. Bu motivasyonla geldim. En önemlisi Türkiye’deki okumak isteyen kadınlara örnek olmak istiyorum. Ben onlardan farklı değilim. Sadece bunu istedim ve elde etmek için emek sarf ettim. Emek sarf ettiklerinde ulaşılamayacak bir şey olmadığını göstermek istedim. Kadınlar bir çok zorlukla karşılaşıyor ama bunların hepsinin aşılabilir olduğunu görmeleri benim için çok önemli.”

ALTI KADINDAN BİRİ

Dünyanın bilim alanında en önemli dergilerinden biri olan Nature Research tarafından ‘2020 İlham Verici ve Yenilikçi Bilim Ödülleri’ne aday gösterilen altı kadından biri olan Nur Mustafaoğlu, “İstiyorum ki benim gibi başka kadınlar da benim hikayemden esinlensinler, ben de diğer başvuruları görüp onlardan esinleneyim. Sonuçta daha çok kadın bilim dünyasına katılsın. Bu açıdan benim için çok önemli bir adaylık” dedi.