Darbe, siyaset bilimi literatüründe askerî ya da sivil bürokratların, seçilmiş bir hükûmeti yasa dışı bir biçimde devirmesi olarak tanımlanıyor.

Yapılan bir araştırmaya göre, 1950 ile 2022 yılları arasında dünya üzerinde 492 darbe girişimi olmuş. Bunlar arasından 245 darbe girişimi başarılı, 247 darbe teşebbüsü ise başarısız olmuş.

Görüldüğü üzere her iki darbe girişiminden bir tanesi başarılı oluyor.

Dünya üzerindeki gerçekleşen darbelerin dağılımı tabii ki eşit değil.

Yani herkesin darbelerden aldığı nasip, yaşadığı coğrafyaya göre değişkenlik gösteriyor.

Mesela bu konuda Afrika 110 tanesi başarılı olan 220 darbe girişimi ile başı çekiyor. 

Yani her darbe girişiminin en az yarısı Afrika’da gerçekleşmiş.

Latin Amerika ise 70 tanesi başarılı, 76 tanesi başarısız darbe girişimi ile ikinci sırada.

Orta Doğu ise 21 tanesi başarılı, 23 tanesi başarısız 44 darbe girişimi ile dördüncü sırada.

Avrupa kıtası bile sekizi başarısız, dokuzu başarılı toplam 17 darbe girişimi ile darbelerden nasibini almış.

Fakat dünya üzerinde darbe girişiminin hiç görülmediği tek bir coğrafya var; orası da Kuzey Amerika.

Bu konuda sosyal bilimciler arasında -yarı şaka yarı ciddi- Amerika Birleşik Devletleri, Amerikan Büyükelçiliğinin olmadığı tek ülke olduğu için “ABD’de darbe olmaz.” şeklinde bir tespit de mevcut. 

Bir süper güç olan ABD’nin ve Fransa ile İngiltere gibi devletlerin ulusal çıkarları doğrultusunda dünyanın farklı coğrafyalarındaki hükûmetleri darbe, seçimlere müdahale ve işgal yoluyla devirdiği bir sır değil.

Bundan dolayı bir NATO müttefiki olan Türkiye de 2. Dünya Savaşı’ndan bugüne dek ABD destekli darbelerden nasibini aldı.

27 Mayıs Darbesi, 12 Mart Muhtırası, 12 Eylül Darbesi, 28 Şubat Postmodern Darbesi, 27 Nisan E-Muhtırası, 17-25 Aralık Yargı Darbe Girişimi ve 15 Temmuz Askerî Darbe Girişimi tarihimize damga vurmuş darbe teşebbüsleridir. Bunun dışında tarihimizde irili ufaklı darbe yapma girişimleri de mevcut.

Yani görüldüğü üzere darbeler, Kuzey Amerika kıtası dışında ne Türkiye’de ne de dünyada sıra dışı olaylar değil. Bundan dolayı darbe konusunda hem devletimiz hem de milletimiz her daim teyakkuz durumunda olmalı.

Doç. Dr. Enes Bayraklı / Diriliş Postası