Dünya ekonomisinde var olan para sistemlerine baktığımızda çok önemli değişimlerin yaşandığını görüyoruz. Kısaca hatırlamak gerekirse;

ALTIN STANDARDI DÖNEMİ

Bu dönemde, yani 1870-1914 yılları arasında uluslararası para sisteminde sterlin de yer alıyor olsa da ağırlıklı olarak altının kullanıldığını görüyoruz. Yani bahse konu yıllar altının daha hâkim olduğu bir dönemi kapsıyor.

KARMAŞA VE KARARSIZLIK DÖNEMİ

İki dünya savaşını barındıran 1915-1944 arası ise karmaşa ve kararsızlıkların hâkim olduğu dönem oldu. Büyük buhranın sonrasında yani 1934-1939 sonraki dönemde ise ülkeler paralarının değerini tekrar altına bağladılar.

ALTIN-DÖVİZ SİSTEMİ

İkinci Dünya Savaşı’nın hemen ardından Bretton Woods Sistemi ile altın-döviz sistemine geçilmişti. Bu sistemde uluslararası para birimleri Amerikan Doları'na endekslenmiş, böylelikle doların altınla konvertibilitesi sağlanmıştır. Bu konvertibiliteyi sağlayan ise Amerikan Merkez Bankası (FED) olmuştur.

Böylece, Amerikan Doları ve diğer para birimleri arasında sabit bir döviz kuru ilişkisi meydana gelmişti.

DOLARIN HAKİM OLDUĞU DÖNEM

1973’te yaşanan petrol krizinin etkisiyle gerçekleşen ekonomik kriz neticesinde ülkeler paralarının değerini dalgalanmaya bırakmışlardı. Bu dalgalanma doların uluslararası para sisteminde hâkim olmasını beraberinde getirmişti.

Doların dünyadaki para sisteminde iktidar olduğu bu dönemde ABD, FED’in bastığı paralar ile önemli miktarda emisyon geliri elde etmiş, artan dünya ticareti ve artan dolar talebi ABD Doları'nı dünya ticaretinde öne çıkartmıştı. Böylelikle ABD Doları rezerv para niteliğini haiz olmuş ve dünya ekonomisinde doların hegemonyası başlamıştı.

Yıllardır en büyük rezerv para birimi olan dolar her ne kadar AB ülkelerinin parası olan Euro’nun tedavüle çıkmasının ardından önemini biraz yitirse de halen en büyük rezerv para olma özelliğini sürdürmektedir. ABD Doları'nın dünya ticaretindeki payı halen yaklaşık yüzde 40 seviyelerinde.

KRİPTO PARA DÖNEMİ OLUR MU?

Şimdi ise kripto paraların uluslararası para sisteminin bir parçası olması konusunda hızlı bir değişim yaşanıyor. CoinMarketCap verilerine göre bugün dünyada 10.000 kripto para var iken, bu paraların piyasa değeri yaklaşık 1,44 trilyon dolara ulaşmış durumda. Ancak sayıları gittikçe artan kripto paraların bir yatırım aracı mı yoksa mevcut kullandığımız para sisteminin bir alternatifi mi olduklarına dair derin belirsizlikler var.

Pek çok soru işaretlerini barındırıyorlar. Kripto paraların uluslararası para sistemi içerisinde kendine yer bularak mevcut sistemi tehdit edip edemeyecekleri, hatta mevcut sistemin yerini alıp alamayacakları merak konusu.

Bence kripto paraların gündeme geldiği bu dönem dünya ekonomisinde ekonomik gücün de değişim içine girdiği bir dönem. Bu dönemde başta Çin’in ekonomik gücünün görünür olduğunu, Çin’in kendi parasına dünya ticaretinde yer edindirmeye çalıştığını ve aynı zamanda Amerikan Doları'na karşı soru işaretlerinin arttığını söyleyebiliriz. Bu bağlamda bu dönemin kripto paralar için bir fırsat olduğu da açıktır.

Ancak geçen hafta, Çin Finansal İstikrar ve Kalkınma Komitesi’nin finansal riskleri ortadan kaldırmak için Bitcoin madenciliği ve ticaret faaliyetlerini durduracağını ifade etmesi de bunun açık göstergesidir.

En önemlisi de mevcut para sisteminin en büyük faydalanıcısı olan başta ABD ve dünyada uluslararası alanda en sık kullanılan paraları basan diğer merkez bankaları kendi geleceğini tehdit eden kripto paralara ve dolayısıyla olası yeni sisteme alan açarlar mı?

Bu da cevaplanması gereken önemli bir soru olmaktadır.

Yeni Şafak