İsrail'in, Birleşmiş Milletler'e bağlı yardım ajansı UNRWA'nın 12 çalışanının Hamas'ın 7 Ekim'deki saldırılarına karıştığı yönündeki iddiaları, birçok Batılı ülkenin milyonlarca dolarlık fonlarını kesmesine ve Gazze'nin en büyük insani yardım sağlayıcısı hakkındaki tartışmaların yeniden alevlenmesine neden oldu.

Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu (UNRWA), on binlerce çalışanı ile Orta Doğu'da milyonlarca insana hayati yardım ve hizmet sağlıyor. 

İsrail-Hamas savaşının patlak vermesinden bu yana Gazze'de sivillere gıda, su ve barınak sağlayan ana tedarikçi oldu.

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Gazze'deki 2 milyon Filistinlinin (nüfusun yüzde 87'si) UNRWA hizmetlerine muhtaç durumda olduğunu ve bu meblağın sağlanmaması halinde şubat ayından itibaren hizmetlerin azaltılacağını söyledi.

UNRWA NEDİR VE NEDEN KURULDU?

1948 yılında İsrail'in kurulmasından sonra çıkan Arap-İsrail çatışmaları sırasında evlerini ve geçim kaynaklarını yitiren Filistinlilere yardım amacıyla Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 9 Aralık 1949'da oluşturulan bir kuruluş olarak Filistinli mültecilere eğitim, sağlık, giyim ve gıda alanlarında yardım çalışmalarında bulunuyor.

UNRWA, 1948'de İsrail'in kuruluşu sırasında topraklarından sürülen ya da kaçmak zorunda bırakılan yaklaşık 700 bin Filistinliye yardım sağlamak amacıyla kuruldu.

Filistinliler, halihazırda Orta Doğu'da sayıları 6 milyonu bulan mültecilerin ve bu kişilerin soyundan gelenlerin evlerine dönme hakkına sahip olduklarını belirtiyor.

İsrail ise, geri dönüş hakkının tam olarak uygulanması halinde kendi sınırları içinde Filistinlilerin çoğunlukta olacağı gerekçesiyle bunu reddediyor.

Mültecilerin ve bu mültecilerin çocuklarının ve torunlarının kaderi, 2009 yılında durma noktasına gelen barış sürecinin en çetrefilli konularından birini oluşturuyor.

UNRWA; Gazze, İsrail işgali altındaki Batı Şeria, Lübnan, Suriye ve Ürdün'de yoğun kentsel mahalleleri andıran mülteci kamplarında okullar, sağlık klinikleri, altyapı projeleri ve yardım programları yürütüyor. Sadece Gazze'de büyük çoğunluğu Filistinli olan 13 bin çalışanı var.

Bölgedeki 2,3 milyon insanın yaklaşık yüzde 85'inin evlerini terk ettiği Gazze'de 1 milyondan fazla kişi UNRWA okullarında ve diğer tesislerinde barınmaya çalışıyor.

İSRAİL VE UNRWA'YI ELEŞTİREN ÜLKELER NE DİYOR?

İsrail, UNRWA'yı 2007'den bu yana Gazze'yi yöneten Hamas'ın sivillere yönelik yardımları hortumlamasına göz yummakla ve savaş sırasında çoğu vurulan BM tesislerinin içinde ve çevresinde savaşmakla suçluyor. 

Ayrıca İsrail, UNRWA tesislerinin yanından ya da altından geçtiğini iddia ettiği tünellerin Hamas'a ait olduğunu ileri sürüyor. 

Bununla birlikte İsrail yönetimi, UNRWA'yı okullarında 'İsrail nefreti' öğretmekle suçluyor. 

UNRWA, İsrail'in iddialarını kesin bir dille reddediyor. Hamas ya da diğer gruplarla herhangi bir bağı olmadığını ve yanlış davranış iddialarını titizlikle araştırdığını ve personelini sorumlu tuttuğunu belirtiyor. Tüm personelinin listesini İsrail ve diğer ev sahibi ülkelerle paylaştığını da kaydediyor. 

Ajansın 12 çalışanın, 7 Ekim'de Gazze'den gelen Hamas savaşçılarının İsrail'in kapsamlı sınır savunmasını aştığı sürpriz saldırıya katıldıkları iddia ediliyor. 

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, suçlanan UNRWA çalışanlarından dokuzunun işine derhal son verildiğini, birinin öldüğünün doğrulandığını ve diğer ikisinin kimliklerinin tespit edilmesi gerektiğini belirtti. Guterres, cezai kovuşturma da dahil olmak üzere hepsinin sorumlu tutulacağını ifade etti. 

Ancak ne bu kişilere yöneltilen iddiaların ayrıntıları ne de bu iddiaları destekleyen kanıtlar kamuoyuna açıklanmadı.

Ocak ayı başında, son iddialardan önce, UNRWA Genel Komiseri Philippe Lazzarini, hangi suçlamaların "doğru veya yanlış" ve "neyin siyasi amaçlı olduğunu" belirlemek için ajansın dışarıdan inceleneceğini duyurdu.

Sürekli olarak bu kurumu hedef alan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ajansın kapatılması gerektiğini dile getirdi. Ancak hükümeti, UNRWA'nın Batı Şeria ve Gazze'de faaliyet göstermesine izin vermeye devam ediyor. Aksi halde işgalci güç olarak İsrail, UNRWA'nın yürüttüğü çalışmaları bizzat kendisi yapmak zorunda. Analistlere göre, UNRWA'nın faaliyetlerinin İsrail tarafından durdurması halinde ortaya çıkacak boşluğu başka hiçbir kurum ya da kuruluş dolduramaz.

FON KESİNTİLERİ GAZZE İÇİN NE ANLAMA GELİYOR?

Fonu askıya alan ilk ülke olan ABD, UNRWA'ya 2022 yılında 340 milyon dolar sağlayarak en büyük bağışçı konumunda oldu. Akabinde İngiltere, Kanada, Avustralya, Almanya, İtalya, Hollanda, İsviçre ve Finlandiya da yardımlarını askıya aldı.

Bu 9 ülke, UNRWA'nın 2022 bütçesinin yaklaşık yüzde 60'ını sağlıyordu. Yardımın askıya alınmasının ajansın günlük faaliyetlerini ne zaman ve nasıl etkileyeceği henüz belli değil. 

Öte yandan AB ülkeleri Norveç ve İrlanda, UNRWA'yı finanse etmeye devam edeceklerini belirtirken diğer bağışçılar fikir beyan etmedi.

Savaş, Gazze'yi ağır bir insani krizin içine sürükledi. Bölgedeki her dört Filistinliden birinin açlıkla karşı karşıya olduğunu belirten BM yetkilileri, yaptıkları açıklamalarda yardım faaliyetlerinin çatışmalar ve İsrail'in kısıtlamaları nedeniyle sekteye uğradığını dile getiriyor.

Durumun vahametine dikkati çeken Lazzarini, eski adıyla Twitter olarak bilinen X platformu üzerinden yaptığı paylaşımda, "Gazze'de 2 milyon insanın can simidi olarak bağlı olduğu insani yardım operasyonumuz çöküyor." uyarısında bulundu. 

Ayrıca Lazzarini, "savaşın devam ettiği, ihtiyaçların daha da derinleştiği ve kıtlığın yaklaştığı bir ortamda, bazı ülkelerin, birkaç kişinin davranışlarına dayanarak yardımlarını askıya almasının şok edici" olduğunu söyleyerek tepkisini dile getirdi. 

ÖLENLER ARASINDA UNWRA ÇALIŞANLARI DA VAR

Gazze Sağlık Bakanlığı'na göre, İsrail saldırılarında şu ana kadar çoğu kadın ve çocuk olmak üzere 26 binden fazla Filistinli katledildi ve 64 bin 400'den fazla kişi de yaralandı. 

Çatışmaların başından bu yana 150'den fazla UNWRA çalışanı öldürüldü. Bu, Birleşmiş Milletler'in tek bir savaşta kaybettiği en fazla yardım görevlisi anlamına geliyor.

Sağlıcakla kalın.