WASHİNGTON

NATO yıllık olağan zirvesi bu kez Amerika’nın başkenti Washington’da. 75 yıl önce Washington’daki Andrew Mellon Odotoryum’unda imzalanan metinle hayata geçen NATO, o gün bugündür “genişleyerek” ve sürekli güncellenerek hayatını sürdürüyor.

***

Trump döneminde, Macron’un ifadesiyle “Beyin ölümü gerçekleşen” NATO, Biden döneminde bitkisel hayattan çıktı. Çıktı çıkmasına ancak yeni format arayışı hala devam ediyor. Ve Kasım’daki Amerikan seçimlerinde böyle giderse Biden’in kazanması çok zor görünüyor. Böyle bir siyasi atmosferde toplanan NATO bakalım ne tür kararlara imza atabilecek.

***

Bizi bilenler bilir, Türkiye’nin NATO’da olma gerekçesini, NATO’nun şerrinden korunmak için olduğunu düşünenlerdeniz.

Yine, en son 15 Temmuz 2016 akşamı Türkiye Büyük Millet Meclisini bombalayan F-16’nın bir yönüyle de NATO uçağı olduğunu söyleyenlerdeniz.

Türkiye’deki darbelerin arkasında da Amerika’yı ve NATO’yu görenlerdeniz.

Soğuk savaş sonrasındaysa NATO’nun tehdid algısı değişip de “fundamantalizm” diye kodlanan ancak sonuç itibariyle İslam’ı ve Müslümanları hedef alan tutumu hepten bakışımızı perçinlemiştir.

Bu bağlamda, NATO’ya bakışımız elbette menfidir. Ve bu bakış açısı öyle kolay kolay da değişecek değildir.

***

İzlediğim ilk NATO zirvesi 2022’deki Madrid’te yapılanıydı. Ve Türkiye o gün ilk kez FETÖ’yü NATO kayıtlarına geçirmişti.

Yine, NATO’nun genişlemesine prensip olarak karşı çıkmayan Türkiye, terörle ve özellikle FETÖ ile PKK terör örgütlerine ikircikli tutum sergileyen Finlandiya ile İsveç’e “ev ödevi” vermişti.

Sonuçta iki ülkenin özellikle de İsveç’in NATO’ya üyeliği konusunda Türkiye’nin olur vermesi, bir yönüyle Biden yönetiminin F-16’lar ve yaptırımlar konusundaki direncini kırmıştı.

***

Bugün yine bir NATO zirvesi için Cumhurbaşkanı Erdoğan Washington’da. Biz de zirveyi takip ediyoruz.

Washington’daki ilk gün,75’nci yıl anısına düzenlenen resepsiyonla başladı. Sonrasında Avrupa Birliği Dönem Başkanı Macaristan’ın Başbakan’ı Orban’ı kabul etti Cumhurbaşkanı Erdoğan.

Orban, dönem başkanlığını alır almaz, Ukrayna ve Rusya’ya yaptığı ziyaretle öne çıkmıştı. Dahası Türk Devletleri Teşkilatı toplantılarına gözlemci sıfatıyla katılmayı adet haline getiren Orban, Türkiye ile de her geçen gün iyi ilişkiler geliştirdi.

Orban’ın, tipik Batıcı formda bir lider olmadığını biliyoruz. Olası çatışmaların büyüme riskini fark eden bir lider olduğunu biliyoruz. Ve bu bağlamda Ukrayna meselesine Türkiye’nin perspektifine yakın bir perspektif geliştirdiğini izliyoruz.

Bu yüzden NATO kapsamında Washington’da ilk görüşmenin Orban ile olmasını önemsiyoruz.

Cumhurbaşkanı Erdoğan siz bu yazıyı okuduğunuz saatlerde, NATO’nun hükümet ve devlet başkanları zirvesine katılacak sonra da ikili görüşmeler yapacak. İkili görüşmelerde şu ana kadar Biden-Erdoğan görüşmesi görülmüyor. Yunanistan Başbakanı Miçotakis, Almanya Şansöylesi Scholz ve İngiltere’nin çiçeği burnunda başbakanı Starmer’i kesinleşmiş olanlar.

***

Türkiye’nin NATO gündemine taşıyacağı iki ana konu ise olmazsa olmazımız.

Birincisi, terörle mücadelede müttefiklerin ortaklaşması meselesi. İkincisi ise Gazze’deki İsrail’in soykırıma varan saldırganlığının önüne geçilmesi için ateşkes baskısı.

Elbette, Ukrayna’daki savaşın bitmesi konusunda da tutum geliştiriyor Türkiye. Dahası, buraya gelmeden hemen önce Rusya lideri Putin ile başbaşa görüşen Erdoğan’ın burada, barışın gelmesi için müttefiklerine çağrı yapması kadar doğal bir şey de olamaz.

***

NATO zirvesi başladı. Türkiye, NATO’nun büyük ortaklarından dolayısıyla da zirvenin büyük oyun kurucularından.

Bakalım zirve sonrası Türkiye’nin öneri ve talepleri yazılı sonuç metnine nasıl yansıyacak.

Washington’dan şimdilik bu kadar.

Kalın sağlıcakla.