“Anahtar Teslim Kentsel Dönüşüm” başlıklı haberin içeriğini anladığımda  aslında bildiğimiz ve yürürlükte olan bir uygulama olduğunu, çözüm önerisinden çok afilli kurdelesi olan hazır bir paketin tüketiciye servis edileceğini farkettim. 

Uygulamada, kentsel dönüşüm kapsamında ek emsal verilmeyen binalarda hak sahipleri evlerini yenileyemiyor. Çünkü emsal artışı olmayan yerlerde müteahhit para kazanamadığından bina yenilemesi için kat maliklerinin maliyeti ceplerinden karşılamaları gerek. Maliyeti karşılayacak bütçeye sahip olmayan kat malikleri ise beklemeyi tercih ediyor. Şu an bina bazında kentsel dönüşüme giren riskli yapılar emsal artışının olduğu yerlerde daha çok yapılabiliyor. Hak sahipleri yenilenen evlerine karşılık fazla olan emsali müteahhide bırakıyor. Müteahhid ise payına düşen emsale karşılık inşaatı yapıyor.

Haberde geçen “Anahtar Teslim Kentsel Dönüşüm” modeline göre, ek emsal olmayan yerlerde anlaşmalı banka hak sahibine riskli binasını yıkıp yapması için kredi verecek. Ev sahibi ise aldığı krediyi banka aracılığıyla hakediş şeklinde müteahhide vererek binasını yenileyebilecek. Müteahhit inşaatı yaptıkça bankadan parasını alıp inşaatı tamamlayacak.

Şimdi bu anlatılan yeni bir kentsel dönüşüm modeli değil ki..!

Mayıs 2012’de çıkan 6306 sayılı Kentsel Dönüşüm ( Afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi) yasasıyla birlikte  Çevre ve Şehircilik Bakanlığı anlaşmalı bankalardan riskli binasını yıkıp yapmak isteyenlere başından beri kredi desteği sağlıyor. Kat malikleri isterlerse anlaşmalı bankalardan binalarını yenilemek için kredi kullanabilir. Her riskli ev sahibi 100 bin liraya kadar en fazla 5 konutu için bu düşük faizli bina yenileme kredisini kullanabiliyor. Burada faizin 4 birimini bakanlık karşılıyor. Başından beri bu konuda en fazla çalışma yapan  İş Bankası neredeyse apartman apartman gezip insanlara bu modeli anlatıyor ve  emsal artışı olsa bile evin metrekaresini küçültmek istemeyen ev sahiplerine bu modeli öneriyor.

Önerilen “Anahtar Teslim Kentsel Dönüşüm” modeli içinde hak sahiplerinin işini kolaylaştıracak detaylar düşünülerek paketlenmiş olabilir. Ancak neticede üstüne kredi çekip binasını yenilemeye insanlar sıcak bakmıyor. Dar gelirli için zaten düşük faizli olsa bile kredi çekip ödemek mümkün değil. Orta gelirli vatandaşta bu şekilde evini yenilemeye bugüne kadar yanaşmadı. İstisnalar hariç, eski ve riskli olsa dahi insanlar bu hayat pahalılığında bir de kredi çekmek istemiyor. Yeniymiş gibi sunulan kentsel dönüşüm modeli bugüne kadar işe yaramadı. Bakalım yeni adıyla ne kadar işe yarayacak.

Hatice Kolçak