4857 sayılı İş Kanunu uyarınca, işçi ve işveren arasındaki iş görme ve ücret ödeme yükümlülüklerini düzenleyen sözleşmeye "iş sözleşmesi" denir. Kanunun 8. maddesi, iş sözleşmelerinin belirli durumlar dışında özel bir şekle tabi olmadığını belirtmektedir. Ancak, bazı iş sözleşmelerinin yazılı olarak yapılması zorunludur.

YAZILI SÖZLEŞME ZORUNLULUĞU VE İSTİSNALAR

Bir yıl veya daha uzun süreli iş sözleşmelerinin yazılı yapılması zorunludur. Bunun dışında, belirli süreli iş sözleşmeleri, uzaktan çalışma sözleşmeleri ve çağrı üzerine çalışma sözleşmeleri gibi istisnai sözleşmelerin de yazılı olarak düzenlenmesi gerekmektedir. Bu zorunluluk, iş ilişkisinde esas olan belirsiz süreli iş sözleşmelerinden farklı olarak, bu tür sözleşmelerin doğasında bulunan özel şartlar nedeniyle getirilmiştir.

YAZILI BELGE VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Yazılı iş sözleşmesi zorunluluğu olmayan durumlarda bile, işveren, işçiye iki ay içinde çalışma koşullarını yazılı olarak bildirmek zorundadır. Bu yazılı belgede aşağıdaki bilgilerin yer alması gerekmektedir:

Genel ve özel çalışma koşulları

Günlük veya haftalık çalışma süresi

Temel ücret ve varsa ücret ekleri

Ücret ödeme dönemi

Sözleşmenin süresi (belirli süreli ise)

Fesih halinde tarafların uymak zorunda olduğu hükümler

İşverenin bu yükümlülüğü yerine getirmemesi durumunda, işçiye bu bilgileri içeren yazılı bir belge verilmemesi halinde idari para cezası uygulanır. 2024 yılında, bu yükümlülüğe aykırılıktan dolayı her işçi için 1.402 TL idari para cezası bulunmaktadır.

YAZILI SÖZLEŞMENİN ÖNEMİ

İş sözleşmesinin yazılı olarak yapılması, taraflar arasında doğabilecek uyuşmazlıkların çözümünde büyük kolaylık sağlar. Özellikle deneme süresi gibi hususların açıkça belirtilmesi, olası anlaşmazlıkların önüne geçer. Örneğin, deneme süresinin geçerli olabilmesi için bu sürenin yazılı olarak iş sözleşmesinde belirtilmiş olması gereklidir. Yazılı bir sözleşme olmadığında, deneme süresi uygulanmadığı iddia edilebilir ve işveren, deneme süresi içinde işçiyi işten çıkarsa bile ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir.

YAZILI SÖZLEŞME YAPMANIN AVANTAJLARI

Uyuşmazlıkların Önlenmesi: Yazılı bir iş sözleşmesi, tarafların hak ve yükümlülüklerini net bir şekilde belirler ve olası uyuşmazlıkları en aza indirir.

Yasal Koruma: Yazılı sözleşme, işçinin yasal haklarını koruma altına alır ve işverenin sorumluluklarını açıkça ortaya koyar.

Şeffaflık ve Öngörülebilirlik: Yazılı belge, iş ilişkilerinin tüm süreçlerini şeffaf ve öngörülebilir hale getirir, böylece her iki taraf da karşılıklı beklentilerini ve yükümlülüklerini bilir.

Kanıt Niteliği: Yazılı sözleşme, herhangi bir anlaşmazlık durumunda kanıt olarak kullanılabilir ve hukuki süreçlerde tarafların haklarını savunmasına yardımcı olur.

İş sözleşmesinin yazılı yapılması, işçi ve işveren arasındaki hak ve yükümlülüklerin net bir şekilde belirlenmesi ve olası anlaşmazlıkların önüne geçilmesi açısından büyük önem taşır. Yazılı sözleşmeler, her iki tarafın da haklarını korur ve yargı süreçlerinde yaşanabilecek sorunları en aza indirir. Bu nedenle, iş ilişkisi kurulurken yazılı iş sözleşmesi yapılması, hem yasal bir gereklilik hem de pratik bir önlem olarak tavsiye edilir.