Sevgili Okurlarım!

E-Ticaret günden güne önemini ve hacmini artırıyor. Bakın, geçen yıl dünya ticaretinin toplam değeri yaklaşık 31 Trilyon dolara ulaşmış. Bu rakamın 6 Trilyon dolardan fazlası e-ticaret kaynaklı. Yani neredeyse %20’si. 

Gelin bir de Türkiye’ye bakalım.

2023 yılında Türkiye'nin toplam ticaret hacmi, yaklaşık 9,1 trilyon Lira. E-ticaretin payı ise 1,85 trilyon Lira; yani yine %20’den fazla. 

Sadece 5 yıl önce e-ticaretin toplam ticaret hacmi içerisindeki payı %10’du. Bu yıl sonu itibariyle e-ticaret hacminin 3,5 trilyon liraya ulaşması bekleniyor. İşlem sayısı ise 6,5 milyarı geçebilir. 

Büyüme hızı ve rakamların ulaştığı boyut, gerçekten inanılmaz.

E-Ticaret Gelirlerine Vergi Stopajı Geliyor!

Evet, e-ticaret sektörü giderek daha önemli hale geliyor. Devlet de sektörün bu gelişimine paralel olarak birçok yeni düzenleme çıkarıyor. 

Son olarak, Ağustos'ta yayımlanan Torba Kanun'la e-ticaret platformlarının satıcılara yapacağı ödemelere vergi kesintisi getirildi. Düzenleme 1 Ocak 20225 tarihi itibariyle uygulanacak. Maliye, vergi kesintisiyle ilgili bir de Tebliğ çıkarmak üzere. Ancak vergi oranı henüz belli değil.

Vergi oranı tartışmaları sürüyor; sektör temsilcileri yüksek oranın sektöre zarar vereceğini dile getiriyor.

Peki Sistem Nasıl İşleyecek?

Diyelim ki, bir şahıs işletmeniz var ve e-ticaret platformlarını kullanarak ürün satmak istiyorsunuz. Öncelikle belirli şartları ve belgeleri sağlayarak e-ticaret platformlarında bir mağaza açacaksınız. Ürünlerinizi bu mağaza üzerinden satacaksınız. Satış bedeli, önce aracı hizmet sağlayıcıya, yani platforma gidecek. Platform da aranızdaki sözleşmeye istinaden, komisyonunu kesip ödemeyi size geçecek.

Normalde, e-ticaretten elde ettiğiniz kazançlar için Gelir veya Kurumlar Vergisi ödemeniz şart. Bunun için beyanname vermelisiniz. Gelirlerinizi tam beyan etmeli ve kanunen kabul edilmeyen harcamaları giderlerinizden çıkarmalısınız.

Ancak Maliye, e-ticarette ciddi bir vergi kayıp-kaçağı tespit etmiş olmalı ki, yeni bir önlem getiriyor. Artık e-ticaret platformları, satıcılara ödeme yaparken doğrudan vergi kesecek!
Yani satıcı, vergiyi neredeyse satış sırasında peşin ödeyecek. Yıl sonunda fazladan vergi mi ödendi? O zaman vergi dairesine gidip iade talep edilecek.

Burada tek amaç vergi kayıp-kaçağını önlemek değil elbet. 

Verginin kısa yoldan ve peşin tahsil edilmesi gibi bir amaç da en az vergi kaybını önlemek kadar önemli. Zira Maliye, tek tek on binlerce mal ve hizmet sağlayıcısından vergi tahsil edeceğine, bu tahsil görevini ve vergi sorumluluğunu e-ticaret platformlarına yüklüyor.

Kimlerden Vergi Kesintisi Yapılacak, Kimlerden Yapılmayacak?

E-ticaret yoluyla mal veya hizmet sunan işletmelerin hepsi, vergi kesintisi kapsamında. Yani bu platformlarda satış yapan herkes – ister küçük işletmeler, ister büyük şirketler – vergi kesintisiyle karşılaşacak.

Türkiye’de bir işyeri veya temsilcisi olan yabancı şirketler bile bu kapsama giriyor. 
Ancak vergiden muaf esnaf, basit usul mükellefler ve kazançları vergi kesintisine tâbi olan sosyal içerik üreticileri vergi kesintisi kapsamı dışında kalacak.

Vergi Hangi Tutar Üzerinden Kesilecek? 

Vergi matrahı, ürünün “KDV hariç brüt satış fiyatı” olacak. Yani; komisyon ücreti, kargo veya banka bedelleri gibi giderler düşülmeden kesinti yapılacak.

Satıştan elde ettiğiniz net gelirin değil, toplam satış bedelinin bir kısmı kesintiye gidecek. 

VERGİLERIN BEYANI VE ÖDENMESİ

E-ticaret platformları, kestikleri vergileri bir sonraki ayın 26’sına kadar vergi dairesine beyan etmekle yükümlü. Kesilen vergiler, mal ve hizmeti sunanların geçici vergi ve yıllık beyannamelerinde mahsup edilecek. Bu beyannamelerde mahsup edilmeyen miktarlar da iade alınabilecek.

BTRANS ÜZERİNDEN BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Platformlar, yaptıkları ödemelere ilişkin aylık bilgileri BTRANS sistemi üzerinden Gelir İdaresi Başkanlığına bildirmek zorunda. Kesinti yapılan mükelleflere ilaveten, vergiden muaf esnaf veya basit usul mükellef olması nedeniyle vergi kesintisi yapılmayanlara ilişkin bilgiler de her ay Maliye’ye gönderilecek. 

Bu da ödemelerin hepsinin kavranması ve kayıt altına alınması anlamına geliyor.

ETKİLERİ MUHTELİF

1 Ocak 2025 itibariyle e-ticarette yeni bir dönem başlıyor. Bu uygulama, e-ticaret sektöründe gelirlerin takip edilmesi ve vergisel uyumun sağlanması için önemli bir adım. Maliye açısından yerinde bir önlem. 

Ancak durumu bir de sektör ve tüketiciler yönünden değerlendirmek gerek.
Yazımın başlığında kimler etkilenecek diye sormuştum. Kendimce cevap vereyim:
Hepimiz etkileneceğiz!

Mesela, e-ticaret platformları, dev şirketler…

Bunlar hazine adına tahsildarlık yapacak, vergi tahsil edip vergi dairesine yatıracak. Evet belki vergi sorumluluğunu üstlenecekler ama, şöyle bir durum da var: 

Platformlar kestikleri vergiyi, ertesi ayın 26’sına kadar vergi dairesine yatırmak zorunda. Örneğin, 1 Ocak’ta kesilen bir vergi, 26 Şubat’a kadar platformun kasasında kalacak. Bu da platformlara kısa vadeli bir likidite imkânı sunuyor. Hatta bu örnekteki süre, “kısa vadeli” tanımını zorlayacak kadar uzun.

Bu süre zarfında o parayla neler yapılmaz? 

İşin satıcıları etkileyen boyutları da var elbet. 

Satıcılar, artık vergi stopajı kadar daha az ödeme alacak. Belli bir para satıcıya gelmek yerine, doğrudan vergi dairesine gidecek. Bu, işletmelerin daha az nakde ulaşması anlamına geliyor. Hiç arzu edilen bir durum değil elbet. 

İşletmeler, vergi kesintileri nedeniyle yıl sonu hesaplarına göre fazladan vergi ödeme durumuna düşebilecekler. Şu halde vergi iadesi için vergi dairesinin kapısını çalmak zorunda kalacaklar. Bu enflasyonist ortamda, uzun ve yorucu vergi iadesi süreçleriyle kimse uğraşmak istemez. Süreç uzadıkça paranız değer kaybeder çünkü. 

Eh, bir de nihai tüketiciler var tabii, vergi kesintisinden etkilenecek olan. 

Nasıl mı?

Her vergi, fiyat artışına yol açma potansiyeli taşır. Bu vergi kesintisi, platformların iş yükünü artırsa da asıl etkisini satıcıların kazançlarında gösterecek. Doğal olarak, satıcılar bu kaybı fiyatlara yansıtmaya çalışacak. 

Sonuç olarak, e-ticaretten alışveriş yapmak daha pahalı hale gelebilir. Hepimiz etkilenebiliriz derken, bunu kastediyordum.

Evet, Maliye bir tebliğ taslağı yayımladı. Ancak stopaj oranı Cumhurbaşkanı Kararıyla belirlenecek. Enflasyona neden olacak ve e-ticarete rağbeti düşürecek yüksek oranlı bir vergi kesintisi, e-ticaret sektörünü olumsuz etkileyebilir. 

Stopaj oranının, bütün bu etkileri dikkate alarak, makul bir seviyede belirlenmesi lâzım.
Bizden söylemesi!

İsmail Vefa AK - Haber7
Twitter: @Ismail_Vefa_AK