Bayram öncesinde Kurban ve Çocuk başlıklı bir yazı kaleme alıp, bayramın çocuklar için önemini vurgulamak istiyordum. Gördüm ki, kurucuları arasında bulunduğum Pedagoji Derneği, benim düşündüğümden daha kapsamlı bir çalışma yapmış. Sözü onlara bırakalım isterseniz:

Çoğumuzun, çocuklukla ilgili önemli hatıralarında bayramlar büyük yer tutar. Bayram demek, hediye demektir kimi zaman. Bazen kavuşmak oluverir bayram. Kimi zaman ise harçlık… Ama illa, heyecandır bayram. Heyecandır bir gece öncesinden uykumuzu kaçıracak kadar. Herkesi aynı şeyin etrafında kenetlendiğini görmenin heyecanıdır belki. Sevilmeyi, kim bilir; hiç olmadığı kadar bayramlarda yaşarız. Sevindiriliriz bayram boyunca tanıyalım tanımayalım herkesçe. Sevmeyi, sevindirmeyi, kaynaşmayı öğreniriz böylelikle. Topluma karışır, Onun bir parçası olduğumuzu anlarız. Anlayıveririz aslında toplumun bizim bir parçamız olduğunu. Çocukluk çağında gördüğümüz, yaşadığımız bayramlar yoluyla toplumsal birlikteliği, dayanışmayı, kaynaşmayı, kişisel fedakarlığı ve daha nice şeyleri öğreniriz. Bu anlamda baktığımızda bayramların bizim ‘cemiyet insanı’ olmamızda, yani sosyalleşmemizdeki etkisi büyüktür. Bu nedenle bayramları yaşamak, dahası bayramları çocuklarımıza yaşatmak, bunu yaparken de özellikle kurban bayramında ortaya çıkan olumsuz manzaralarından çocuklarımızı uzak tutmak hepimizin görevidir. 

Çocuklara Bayramı Nasıl Yaşatalım?

İçinde bayram geçen hikâyeleri ve şarkıları araştırıp bayram süresince çocuklarımızla paylaşmak onlardaki bayram bilincini geliştirecektir. Çocuklarınızla birlikte söyleyeceğiniz bir bayram şarkısı bayramın daha keyifli geçmesini sağlayacaktır.  Aynı şekilde akrabalarımızı ziyaret ederken, her ziyarette bayramda ziyaret yapmanın önemi üzerine vurgu yapabiliriz, mesela. Bu bayramda ziyaret edeceklerimiz sadece kendi arkadaşlarımız değil, çocuklarımızın da arkadaşları olabilir. Çünkü bayramda arkadaşlarını görmek, onlara hediye götürmek onların da hakkı. Yedi yaş üstü çocuklarımızla bayramda kabristanları ziyaret edip ve büyüklerimizi anmak ne de anlamlı olacaktır. Bu ziyarette çocuklarımızdan gelecek “İnsanları neden toprağa gömdüler, orada ne yiyecekler” gibi sorulara hazırlıklı olmamız gerektiğini sanırım hepimiz biliyoruz. Bayram öncesinde, çocuklarımızla birlikte küçük hediyeler alıp, bu hediyeleri diğer çocuklara dağıtmak, bayramın paylaşmak olduğunu onlara öğretecektir. Bayramlık, çocuklara bayramı hatırlatan, onların hatıralarında güzel izler bırakan bir güzelliktir. Elinizden geldiği kadarıyla çocuklarımıza bayramlık elbiseler almak, onları ilk olarak bayram sabahı giydirmek, bayramın ayrı bir güzelliği olarak çocuklarımızın anısında yer edecektir. Bu bayramda kurbanlıkların satıldığı yerleri çocuklarımızla birlikte ziyaret etmek yine bayrama dair tatlı bir anı olacaktır.

Çocuklarımıza Bayramı Nasıl Anlatalım?

Kurban bayramında çocuklarımıza bayramı anlatırken, kurbanlıkların kesimi üzerinde değil kurbanın sosyal boyutu üzerinde durmak daha faydalıdır. İnsanların bayramda yardımlaştığını, akrabalarını ziyaret ettiğini, fakirlere et ve para yardımında bulunduklarını anlatmak daha doğrudur. Et yiyemeyen çocukların, kurban bayramında et yiyebildikleri, mutlu oldukları çocuklarımıza anlatılabilir.

Aynı şekilde İbrahim Peygamberin oğlu İsmail’i kurban ettiği kıssa anlatılırken, vurgunun bıçağa, kesmeye değil de İsmail Peygamberinin Allah’a teslimiyetine ve babasının sözünü yerine getirmesine yapılması daha doğrudur. Bu kıssanın özellikle 7 yaş ve üstü çocuklara anlatılması iyi olacaktır. İsmail Peygamber’in kesilmek için değil de Allah’a hediye edilmek için götürüldüğünü söylemek çocuklarımızın ruhu için daha uygundur. Bunun yanında kainattaki tüm canlıların birbirine yardım ettiğinden bahsetmek, bitkilerin ve hayvanların izlere besin olduğuna, biz onları yediğimizde mutlu olduklarına değinmek yerinde olacaktır. Bu çerçevede kurban edilen hayvanları insanlar yiyip güçlendiğinde hayvanların bize yardımcı oldukları için çok sevindiklerine değinebiliriz.

Çocuklar Kurban Kesimini İzlemeli mi?

Çocukların kurban kesimini görmesi kültürlere ve bölgelere göre farklı değerlendirilebilmektedir. Köy ortamında yaşayan çocuklar, zamanla alıştıkları kesim işlemini yadırgamayabilirler. Özellikle hayvancılıkla uğraşan bölgelerde çocuklar defalarca hayvanların kesim işlemine şahit olurlar. Bu onlar için hayatın içinden ve alışılmış bir olay olarak algılanabilir.  Ancak büyük şehirlerde hayvanları sadece et olarak önünde göre çocuklar için kurban kesimini görmek oldukça olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir. Günümüz şartlarına göre genel bir değerlendirme yapacak olursak, 7 yaş altı çocukların kurban kesimine uzaktan bile şahit olması sakıncalıdır. 7-12 yaş arası çocuklar, ısrarcı olduklarında kurban kesimini uzaktan izleyebilirler. Ancak bu izlemede çocuklar, bıçak, kan, hayvanın çıkarmış olduğu hırıltı gibi olumsuz görüntülere şahit olmamalıdır. Ergenlik dönemine girmiş, 12 yaş üstü çocuklar ise kurban kesimini izleyebilirler. Kızların ve erkeklerin kurban kesiminden etkilenmeleri farklı olabilir. 12 yaş üstü bile olsa kız çocuklarının hassas durumlarını göz önüne alarak değerlendirme yapmak daha doğru olacaktır.

Kurbanlığın bir şekilde kesildiğini öğrenen çocuklara, kurbanın Allah’a hediye olduğu için acı çekmediğini, bilakis insanların vücuduna girip onları güçlendireceği için mutlu olacakları anlatılabilir. 12 yaş öncesi çocuklar “Bu ineği kestiniz mi?” şeklinde sorular sorduğunda “Allah’a hediye ettik” şeklinde cevap vermek daha doğrudur. Çocuklar kurbanlıkları severler, onlarla duygusal bağlar kurabilirler. Kurban kesildikten sonra, “Bak bu senin beslediğin koyunun eti, hadi ye” demek çocuk için yıkıcı olabilecektir. Yine kurbanın kanını alıp çocukların alnına sürmek, çocuk ruhunda olumsuz derin izler bırakabilecektir.

Büyüklerimiz bizim bayramlarımızı, tatlı bir anı olarak bizim zihnimize kazıdılar. Şimdi sıra bizde. Bu bayramı çocuklara yaşatmak, onların zihninde güzel hatıralar bırakmak belki de en önemli görevlerimizden biri. Biz Pedagoji Derneği olarak yüz çocuk dostu gönüllümüzle birlikte “Bu Bayram Çocukların Olsun” projesi kapsamında 1000 çocuğa kumbara hediye edeceğiz. Sizleri de aramızda görmek isteriz.

Bu bayram çocukların olsun, bayramınız kutlu olsun…

Çocuklara kurban bayramının aktarılması konusunda geçen sene Haber 7’de yazdığım yazı ilginizi çekebilir. Bu yazıya da buradan ulaşabilirsiniz. Bu vesile ile tüm okuyucularımın bayramını tebrik eder, huzur dolu nice bayramlar dilerim…   

Mehmet Teber / Haber 7
Psikolojik Danışman & Pedagog
www.mehmetteber.com
www.facebook.com/mhmt.teber
m.teber@yahoo.com