Afganistan’ın Türk dünyası için önemi büyük.
Biraz geç de olsa Türk Keneşi ülkeleri Dışişleri Bakanları İstanbul’da bir araya geldi. 12 Kasım’da yapılacak ve Türk Keneşi Devlet Başkanlarının katılacağı “Zirve” öncesi bu toplantının yapılmış olması büyük önem taşıyor…

Afganistan’ın bütün Türk dünyası ülkelerini ilgilendiren öneminin ve olası risklerinin tartışıldığı toplantının aylar ve hatta yıllar öncesi yapılması çok daha anlamlı olabilirdi belki ancak yine de bu buluşmanın da büyük bir adım olduğunu söylemek lazım.
Dışişleri Bakanımız Mevlût Çavuşoğlu, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, Kazakistan Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Muhtar Tleuberdi, Kırgızistan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Ruslan Kazakbaev, Özbekistan Dışişleri Bakanı Abdülaziz Kamilov, Türk Konseyi Genel Sekreteri Bağdat Ambrayev ile Macaristan’ın Ankara Büyükelçisi Viktor Mátis’in katıldığı toplantıyı Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov yönetti.

Dışişleri Bakanı Mevlût Çavuşoğlu, toplantıda Afganistan’ın Türk dünyası ile tarihî ve kültürel bağları olduğunu ifade ederek, Afganistan’ın insani durumunun iyileştirilmesi, siyasi ve ekonomik istikrarın sağlanması için atılacak adımların değerlendirildiğini ifade etti.

Türk Keneşi Dışişleri Bakanları toplantısı sonuç bildirisinde şu başlıkların öne çıkarıldığını görüyoruz:

-Bölgedeki gelişmeler yakından takip edilerek, BM hükümleri doğrultusunda Afganistan’ın egemenliği, bağımsızlığı, toprak bütünlüğü teyit edilerek, Afgan halkının emniyetli ve güvenli hayat hakkı vurgulanarak, Kâbil’de 7 Eylül 2021 günü ilan edilen geçici otorite not edilmiştir, dendi…

İlgili sonuç bildirgesindeki 4. Madde çok önemli ve Türk Cumhuriyetlerini yakından ilgilendiriyor zira Güney Türkistan nüfusu büyük oranda Özbek, Kazak, Türkmen ve Kırgızlardan oluşuyor. “Nihai aşamadaki Afgan ulusunun zengin çeşitliliğini yansıtan bütüncül, kapsayıcı ve temsil niteliği bulunan bir hükûmetin kurulmasını hedefleyen çabaları teşvik ettikleri” belirtiliyor.

Özellikle 7. Maddeye dikkat etmek lazım. Afganistan’da faaliyet gösteren DEAŞ ve El-Kaide gibi terör örgütlerinin faaliyetlerini önlemek ve bunlarla mücadele etmek için Afganistan’da sürekli etkin tedbirlerin alınmasının sağlanması gerektiğini ifade eden Dışişleri Bakanlarının bu görüşleri özellikle Özbekistan, Türkmenistan ve Kırgızistan’ın istikrarı için büyük önem taşıyor.

Aslında bu ülkeler içinde Özbekistan, Afganistan konusunda en fazla problem yaşayan ve sınırı en fazla düzensiz göçmen ile zorlanan ülke konumunda. Güney Türkistan’daki Özbek asıllı nüfusun yöneldiği Özbekistan özellikle radikal gruplara karşı son derece sert tedbirlere başvursa da bu 'tazyik’in ülkede sıkıntılara sebep olduğu da aşikâr! Afganistan meselesi tartışılırken “Fergana Vadisi” bu tartışmanın dışında kalamaz diye düşünenlerdenim…

Yine sonuç bildirgesindeki 8. Madde bütün dünya ülkelerini ilgilendiriyor. Afganistan’daki uyuşturucu maddelerin yasa dışı üretimi ve kaçakçılığının önlenmesi gerekliliğinin altını çizen üye ülkelerin bu rahatsızlığı aslında bütün dünyanın meselesi olsa gerek!
Türk Keneşi ülkelerinin sonuç bildirgesinden ilgili ülkelerin istişare, koordinasyon içinde kalarak, Afganistan bağlamında insani çabalar, insan hakları, göç ve mülteci akınları ve terörle mücadele alanları da dâhil olmak üzere Afganistan’daki gelişmelerin farklı yönleri ve yansımaları konusunda çeşitli adımlar atacaklarını anlıyoruz.

Hasılı Türk Keneşi ülkelerinin daha sık toplanmasında fayda var. Birlikten kuvvet doğar!

Türkiye Gazetesi