Yeşil rengi bu diyarda sultanlığını ilan etmiştir. Bu topraklarda neşv ü nema bulmuştur yeşilin bin tonu, buralarda mahremiyetini ilan etmiş, burada toprağa sımsıkı sarılmış, şefkatle örtmüştür her ne varsa.

Yeşil Rize'de dile gelmiş, zümrüt burada yeşile sıfat olmuştur!

Rize deli efsun yağmurların başkentidir, sisin camı, buğunun kalbidir görene. Rize'nin burcunda güzelliğin sembolü asılıdır, bağrında tabiat her dem mahmurdur, serin yaylalar mağrurdur çöllere inat, sıra dağlar mahzundur yollara bakıp!

Rize'de zaman huzura gebedir her dem. Sırtını yamaçlara dayamış ahşap dekorlu bir Rize evinde geçmişe uzanır, zamanın geçerken ruhunuza damıttığı hatıralara kanat açarsanız, ipekten düşünceler, ibrişimden hayaller omuz omuza verir zihninizde, asude bir gecenin kollarında en derin uykulara rüzgâr olur esersiniz…

Rize demli bir çay gibidir teskin eden, yatıştıran…

“Çay elinden öteye gidelim yali yali” diyen Rizeli kızın sesini duyarsınız çay bahçelerinde. Çay filizi toplayan peştamallı kızların sesi az ötede çağlayan derenin suyunun sesine karışır gider ve siz anlayamazsınız, tanıyamazsınız zamanın sükûtunu.

Gülbahar Hatun Camiisi, Yavuz sultan Selim Han validesinden anlamlı bir hediyedir Rize semalarına.  İskender Cafer Paşa Camii Rize'de Osmanlının muhteşem sıfatının bir yansımasıdır ve hala en güçlü kollarıyla Rize semalarına İlahi nağmelerle dokunmaktadır.

Rize Kalesi dile gelse, asırlar süren nöbetini hangi dil, hangi nağme ve hangi ezgiyle söyler bilinmez ama asırlara meydan okuduğunu anlarsınız vakarından. Fırtına Vadisine bakan Kale-i Bala kendisine gelenleri saklayacak kadar hala kudretli ve hikmetlidir.

Taş kemer köprüler Rize'de bütün su kaynaklarına insan eliyle sımsıcak bir dokunuştur. Düzgün ve moloz kesilmiş taşlarda bilge ustaların alın yazısını da görür, onların ellerini, onların gönüllerini hatıra getirirsiniz. Yolları kesen fırtına gibi dere ve akarsuların üzerindeki bu insan mahareti kemerlerde uyuyup kalmak, suyun büyülü sesine dokunmak istersiniz. Su size de alıp götürür engin ummanlara ve bin bir düşünceye ilmek atarsınız.

Pazar Suyu, Fırtına Deresi suyun ummana yürüyüşünü ne güzel resmeder görene.

Rize su sesiyle düşünce düşünce kalbinize yaklaşır!

Denizden yukarılara doğru yükselir ufkunuz, yürürsünüz yürürsünüz. Bilirsiniz ki oralarda sizleri bekleyen uçsuz bucaksız bir serinlik nağme nağme yolunuzu gözlemektedir. Vadiler vadileri, dağlar dağları kovalar, yılan gibi kıvrılan yollara kalbinizle ayak sürersiniz ve yükselirsiniz.

Rize yaylaları bütün ihtişamıyla size de kucağını açar hiç gocunmadan. Ayder Yaylasında çiçeklerin binbir rayihası kapınızı destursuz çalar ve buyurunuz demenizi beklemeden akar ruh hanenize. Kaçkar dağları temizliğin ve berraklığın bir serin fotoğrafıdır. Rize yaylaları cana can katan şifalı balların başkenti gibidir dağların enginlerinde.  İnildeyen arıların kovanlarının peteklerine Yüce Allah'ın “Ya Şafii” ismiyle bal ördükleri bu yaylalarda insan şükür duygusuyla bir kez daha yaratanına dua çiçekleri fısıldar.

Rize mutfağı buğu buğu tarih kokmaktadır.

Rize mutfağına uğrarsanız mıhlama tabağınızda uzayıp gider. Asude, hoşmer, Haşıl ve çumur unun gâh tuzlu, gâh tatlı bir şekilde pişirilip lezzete dönüştüğü yemeklerdir. Rize tereyağı yayla kokmakta, kekik kokuları tencerelerde lezzete kaynamaktadır. Mısır ekmeği plakiye konup tandırda pişerken, öte yandan karalâhana ocakta kendini aklamakta ve oyalanmaktadır sanırsınız.  Korkoto, mança, Hopi çorbaları Rize'ye tanıklık eder.

Hamsi Rizelidir aslında. Hamsi çeşit çeşit pişer ve kendisinin bile bilmediği tarifleri vardır. Hamsi ekmeği, hamsi tavası, hamsi cıgırtası ve hamsili pilav diye uzayıp gider isimler. Ve laz böreği sadece Rize'ye mahsustur.

 Turşu kavurması, fasulye ve pazı kavurması tarlaların Rize mutfağına armağanıdır. Pazı, lahana ve asma yaprağı dolması lezzette birbirleriyle yarışırlar adeta.

Rize konaklarında pişen bunca yemeklere bir yiyen bulunur elbet ama bu konakların sahipleri nereye gitmiş, hangi sonsuzlukta uykuya dalmışlardır acaba? Tuzcuoğlu Konağı, Reyhanlılar konağı, Şevket Ataç Konağı gibi sayısız konak şimdilerde müzeye dönüşmüştür.

Ve Çamlıhemşin, Çayeli, Pazar, İkizdere, Güneysu, Kalkandere, Ardeşen, İyidere, Derepazarı, Fındıklı, Hemşin Rize'nin sağa sola serpilmiş çocuklarıdır bir bakıma. Rize bazen Hemşin, bazen Pazar'dır. Bazan kendisi, bazen sonsuzluktur…

Rize yurdun kalbinin hızlı attığı ezeli ve ebedi bir bahardır!

Rize bardaklarımızdaki demli çayın sonsuz lezzetidir…

Meryem Aybike Sinan/ Haber7

meryemaybike@gmail.com