Klasik yayıncılık, özellikle televizyon ve radyo, uzun yıllardır tek yönlü iletişimin temel örneklerinden biri olmuştur. Bu formatta izleyiciler ve dinleyiciler, içerikleri yalnızca pasif bir şekilde tüketmekte, geri bildirimde bulunamamaktadır.

Ancak günümüzde modern iletişim teknolojileri, izleme ve dinleme deneyimlerini giderek daha interaktif bir forma dönüştürmektedir. Buna rağmen, klasik televizyon ve radyo yayıncılığı hâlâ statik yapısını sürdürmekte ve izleyicilerin katılım ihtiyacını karşılayamamaktadır. (Bu konuya birazdan tekrar değineceğiz)

Günümüzde bireyselleşmenin ve tekleşmenin önem kazandığı ve hatta vaz geçilmez hale gelmesi, insanları tek yönlü yayıncılıktan internet örneklerinde olduğu gibi etkileşimli olmaya yöneltiyor bunu sosyal medya ve türevlerinden kolayca görmekteyiz. 

İnternet Yayıncılığı ve Sosyal Medyanın Etkisi :

İnternet ve sosyal medya, bireyselleşmenin ve katılımın ön plana çıktığı bir çağda, interaktiviteyi mümkün kılan güçlü platformlar haline gelmiştir. Bu platformlar sayesinde kullanıcılar, yalnızca içerikleri izlemekle kalmayıp aynı zamanda yorum yaparak, eleştirerek ve katkıda bulunarak aktif bir şekilde katılım gösterebilmektedir.

Bu durum, özellikle genç jenerasyonlar arasında klasik televizyon ve radyo yayınlarından uzaklaşmasına neden olmaktadır. Spor programları ve bazı popüler diziler dışında, klasik yayıncılığın izleyici kitlesini giderek kaybettiği görülmektedir.

Reklam Gelirlerindeki Değişim :

Bu dönüşüm, reklam gelirlerine de doğrudan yansımaktadır. 2023 yılı itibarıyla Türkiye’de toplam reklam yatırımları 140 milyar TL’ye ulaşmış ve bu miktarın %72,6’sı dijital mecralara aktarılmıştır. Buna karşın televizyonun reklam pastasındaki payı yalnızca %20,9 olmuştur.

Dünya reklam yatırımları içerisinde Türkiye’nin payının binde 4 olduğunu söyleyen Reklam verenler derneği başkanı Ahmet Pura  “Bu oranın yüzde 1’e çıkartılabilmesi için dünyada da konuşulan ‘şeffaflık ve güvenilirlik’ meselesini kendi içimizde çözüyor olmamız lazım” ön görüsünün yanı sıra,  gerekli özendirici ve teknik yöntemlerinde hayata geçirilmesiyle bu hedeflere ulaşmak mümkün olabilecektir. 

Diğer etkili faktörlerden, dijitalleşmenin etkisi ve yaygınlaşmasıyla yeni bir kavram olan Platform Kapitalizminin her geçen gün etkisini arttırması ve Pazar payını yükseltmesi 
Toplam reklam hacmini yükseltmektedir. Tüm bu gelişmeler sert rekabetin daha da yükseleceğinin bir göstergesi olduğunu anlatıyor.

Sonuç olarak dijital medyanın yükselişini ve klasik yayıncılığın gerilemesini açıkça ortaya koymaktadır. İzleyiciler, kısa içerikler ve interaktif özellikler sunan dijital platformları tercih ederek, klasik televizyon izleme alışkanlıklarını hızla terk etmektedir.

Klasik Yayıncılıkta İnteraktivite İmkanları :

Klasik televizyon ve radyo yayınlarının teknik altyapısı, izleyicilerle etkileşim kurulmasını zorlaştırmaktadır. TV ve Radyo yayınlarının teknik olarak sadece izlenebilmesi, izleyicinin TV alıcısı üzerinden geri bildirim iletmesine imkân tanımıyor.  Bu sorunu ancak yayıncı ve izleyicinin beraberce çözmesi mümkün gözüküyor. 

Eğer, yayın kuruluşları internet yayıncılığındaki etkileşimi, kendi yayınlarında uygulamaya başlamazlarsa yakın gelecekte izleyici sayıları da reklam paylarında olduğu gibi dramatik şekilde azalacaktır. (%72,6 / %20,9)

Ancak bazı yayın kuruluşları, özellikle haber programlarında, bu eksikliği gidermek için “Dinamik Habercilik” denilebilecek yöntemlere başvurmaktadır. Sosyal medya platformlarından gelen mesajların canlı yayında paylaşılması, İzleyicilerin mesajlarının filtrelenerek ekrana yansıtılması izleyici ilgisini artıran yöntemlerden biri olarak dikkat çekmektedir.

Bu yöntemlerin geliştirilmesi ve daha yaygın hale gelmesi, klasik yayıncılığın dijital medya ile rekabet edebilmesi açısından kritik önem taşımaktadır. 

Yazılı Basında İnteraktivite :

Yazılı basında da benzer bir dönüşüm yaşanmaktadır. İnternet öncesinde gazeteler ve dergiler, okuyuculara yalnızca Tek yönlü iletişim sunmaktaydı. Ancak internetin sunduğu interaktif olanaklar, okuyucuların yorum yapabilmesine, fikirlerini paylaşabilmesine ve içeriklere katkıda bulunabilmesine olanak tanımıştır.

Bu gelişmeler, geleneksel yazılı basının tirajlarını olumsuz etkilemiş, okuyucuların dijital platformlara yönelmesine neden olmuştur. Ancak, internet haber sitelerinde okuyucu yorumlarına haber siteleri tarafından yeterli geri dönüş sağlanmaması, okuyucunun yorum yapma hevesini azaltması önemli bir eksiklik olarak öne çıkmaktadır. 

Haber siteleri, Algoritmik gazetecilik ve/veya yapay zekâ tabanlı uygulamalar, okuyucu yorumlarına hızlı ve etkili bir şekilde yanıt verilmesini sağlayarak bu sorunu çözebilir. Ayrıca, okuyucu yorumlarının ödüllendirilmesi gibi yöntemler de etkileşimi artırabilecektir. 

Aslında her şeyde olduğu gibi esaslı paradigma değişikliklerinin sistem ve alışkanlıkları kökten değiştirmesi, yerleşik ve verimi azalan sistemlerin faydacı ve efektif kullanmak  için daha inovatif enstrümanların bulunması ve işletilmesini gerekli kılıyor.

Örnek olarak,

Yayıncı kuruluşların etkileşimli tekniklere daha fazla yer vermesi,

Yapay zekâ destekli sanal etkileşimli sohbetler 

Yayıncının reklamlardan izleyiciye pay vermesi,

Arttırılmış gerçeklik,

Canlı anketler,

Bu alandaki benzer yeniliklerin önünü açabilecektir.

Sonuç ve Öneriler :

Klasik televizyon ve yazılı basın, izleyici ve okuyucuların interaktivite talebini karşılamak zorundadır. Bu talebin karşılanması, yalnızca reyting ve tıklama oranlarını artırmakla kalmayacak, yayıncı kuruluşlar arasındaki rekabette öne geçmeyi sağlayacaktır.     

Bunun sonuçlarını CRT ( Click Rate) ile  TV Reytinglerden de görebileceğiz. 

Rekabetin giderek kızıştığı bu sektörde, dinamik yöntemlerin uygulanması bir zorunluluk haline gelmiştir. Klasik yayıncılar, dijital medya araçlarını kendi sistemlerine entegre ederek, izleyicilere ve okuyuculara daha fazla katılım imkânı sunmalıdır.

Bir ilk olması amacıyla interaktif tekniklerin faydasını test etmek ve okuyucuların ilgisini ölçmek adına, bu yazıya yapılan yorumların tamamına yanıt vermeye çalışacağız , bu etkileşimin siteye, okuyuculara ve yazara faydalı olacağına inanıyorum.  Bir sonraki yazıda, bu deneyimin sonuçlarını analiz ederek sizlerle paylaşacağız. 

Muzaffer Şafak / Haber7