Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın günübirlik gerçekleştirdiği Macaristan ziyaretini takip etme imkânı bulduk.

TUR uçağı Atatürk Havalimanı’ndan havalandığında saat 14.00’e yaklaşıyordu. İki saati bulan bir uçak yolculuğunun ardından Macaristan’ın başkenti Budapeşte’ye ulaştık. Bizi, 36-37 dereceyi bulan nem yüklü sıcak, ağır bir hava karşıladı. Buna rağmen Milli Gün kutlamaları sebebiyle caddeler hareketli, insanların doldurduğu sokaklar cıvıl cıvıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve heyeti de, Macaristan Milli Günü kutlamalarına katılmak üzere Macaristan Başbakanı Victor Orban'ın resmi davetlileri arasındaydı.

Macaristan ülke olarak stratejik ortağımız, aynı zamanda NATO müttefikimiz. Özellikle son yılarda sağlam ilişkilerimiz var. İki ülke ilişkilerindeki tarihi bağlar ve kültürel yakınlık ayrı, Macaristan 2018'in sonlarından itibaren Türk Devletleri Teşkilatında gözlemci üye sıfatıyla da yer alıyor.

Macaristan’la ikili ticaret hacmimiz 2022 yılında 3,5 milyar dolar düzeyini yakalayarak tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmış vaziyette... Yeni hedef ise 6 milyar dolar ticaret hacmi…

Macaristan aynı zamanda 6 Şubat tarihinde yaşadığımız deprem felaketi sonrasında da ülkemize destek ve dayanışmasını esirgemeyen dost ve kardeş ülkelerden... Cumhurbaşkanı Erdoğan, Budapeşte’deki temasları sırasında da “Macaristan’ın bu kara gün dostluğunu hiçbir zaman unutmayacağız.” diyerek minnet duygularını ifade etti.

Bu yıl iki ülke için ayrı bir öneme sahip... 18 Aralık 2023'te Türkiye-Macaristan ilişkilerinin 100. yıl dönümünü kutlanacak. 2024 yılı da karşılıklı 'Kültür Yılı' ilan edildi.

150 YIL HAKİMİYETİMİZDE KALAN TOPRAKLAR

Macaristan toprakları Kanuni Sultan Süleyman döneminden başlayarak tam 150 yıl Osmanlı hakimiyetinde kalmış. Dile kolay tam 150 yıl… Cumhuriyetimizin henüz yüzüncü yılını kutladığımızı düşünürsek uzun bir zaman dilimi olduğu daha iyi anlaşılabilir.

Macaristan toprakları tarih boyunca pek çok kez işgal edilmiş.

Macar halkı pek çok kez farklı devletlerin egemenliği altında yaşamak durumunda kalmışlar.

Buna rağmen en huzurlu dönemlerinden birini Osmanlı’nın bölgeye hâkim olduğu döneminde yaşadıklarını ifade etmek gerek. Afrika’dan Balkanlara oradan Kafkaslara uzanan koca bir coğrafya da kendi içlerindeki anlaşmazlıklarda bile Osmanlı arabulucu taraf olmuş. Adaletle hükmetmiş. Bu durum Macar topraklarında da tarihi kayıtlara geçmiş.

Kanuni Sultan Süleyman tarafından ilk olarak 1526’da fethedilen Budin ve Peşte, bir buçuk asırlık bir Türk hakimiyetinden sonra 1686’da elden çıkmış.

Macar Başbakan Victor Orban törenler sırasında Cumhurbaşkanı Erdoğan’a hitaben yaptığı konuşmasında bu tarihi geçmişe gönderme yaptı.

Orban, milli gün kutlamaları için Macaristan’a gelen liderlerden bahsederken Cumhurbaşkanı Erdoğan’a özel bir bölüm ayırarak şu onurlandırmada bulundu: (Görüşme yaptıkları tarihi manastır binasını kastederek)

“Bu binanın koridorlarını en iyi dostum Erdoğan bilir.

150 yıl buraları onlar yönettiler.”

Tuna kıyılarından, Batı’nın Osmanlı’nın çocuklarına yaptığı düşmanlığa ve haksızlığa karşın hakkaniyetin teslim edilmesi denilebilecek çok önemli bir ifade…

Bu itiraf karşısında dudaklardan dökülen; “Tuna bizi tanır, her şeyi bilir!” sözleri…

MİLLİ GÜNDE YOĞUN DİPLOMASİ TRAFİĞİ

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve heyetinin Macaristan'ın başkenti Budapeşte’de yoğun bir görüşme ve diplomasi trafiği vardı. Temaslar olukça hızlı başladı. Önce Macar Başbakan Victor Orban'la Karmelita Manastırı'nda bir araya geldi. İki lider yaklaşık 1 saat görüştü.

Bölgesel ve ikili ilişkiler masaya yatırıldı. Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne tam üyelik süreci de masadaydı, Rusya- Ukrayna savaşıyla, Karadeniz'de yaşanan gerginlikler de… İkili ticaret konuşulurken, enerji ve gıda güvenliği meselesi de görüşmelerin gündemindeydi.

Ardından heyetler arası görüşmeler gerçekleştirildi.

Ardı ardına birçok devlet lideri geldi.

Erdoğan, Özbek mevkidaşı Şevket Mirziyoyev ve Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandr Vucic ile peş peşe görüşmeler yaptı.

Vucic’in görüşmeler sonunda, "Türkiye ile ilişkilerimizi mümkün olan en iyi şekilde sürdürmek bizim için önemli… Türkiye yapıcı angajmanıyla bölgedeki en etkili uluslararası aktörlerden biri…” tespitleri not edilmesi gereken önemli tespitlerdi.

Erdoğan daha sonra Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konsey Üyesi Zeljka Cvijanovic ve Bosna Hersek'teki iki entiteden Sırp Cumhuriyeti'nin Başkanı Milorad Dodik'i kabul etti.

Gün içinde pek çok lider ve heyetle görüşen Erdoğan’ın resmi görüşmeleri Macaristan Cumhurbaşkanı Katalin Novak’la yaptığı görüşmeyle son buldu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'a eşlik eden heyette Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Gençlik ve Spor Bakanı Osman Aşkın Bak, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Cumhurbaşkanı Dış Politika ve Güvenlik Başdanışmanı Çağatay Kılıç ve Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Zafer Çubukçu gibi önemli isimler de yer aldı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın konakladığı otelin önünde toplanan Macar vatandaşların Erdoğan'a gösterdiği ilgi görülmeye değerdi.

DİPLOMASİYE SPOR VE MUHABBET ARASI

Erdoğan, Budapeşte Dünya Atletizm Şampiyonası 2023 Erkekler 100 metre yarışı finalini izledi. Burada Erdoğan’a Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve  Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani eşlik etti.

Ardından Macaristan'ın kuruluş günü resepsiyonuna katılan Erdoğan, Macaristan Cumhurbaşkanı Novak, Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ile samimi bir sohbet gerçekleştirdi.

Uçağımız Budapeşte Uluslararası Havalimanı’ndan dönüş için havalandığında saat 24.00’ü geçiyordu.

Tüm bu görüşmelerin detaylarını dönüş yolunda Cumhurbaşkanı Erdoğan ile uçakta konuşma fırsatı bulduk.

Uçakta basın mensuplarının sorularını cevaplayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye ve dünya gündemindeki gelişmeleri değerlendirdi. Cumhurbaşkanının dün büyük bir bölümünü haberlerde takip ettiğiniz önemli açıklamaları oldu.

LİDERLER GÖRÜŞÜRKEN ŞEHİR TURU

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın resmi temasları sürerken biz de basın mensuplarından oluşan grubumuzla günübirlik de olsa tarihi şehri gezme imkânı bulduk.

Mihmandarımız Macaristan’daki Kültür Ateşemiz Osman Can Ürel Bey, rehberimiz Mehmet Yıldız Bey oldu. Yunus Emre Enstitüsü Müdürü Sayın Mustafa Aydoğdu da bize eşlik etti… Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı ekibi seyahatimizin sıkıntısız geçmesi için tüm planlamaları yaptı. Hepsine ayrı ayrı teşekkür ediyoruz.

Bektaşi Şeyhi Gül Baba türbesini ziyaret ettik. Budapeşte’te yapılan kazılarda tesadüfen kabri bulunan Budin Eyaletindeki son Osmanlı Veziri Abdurrahman Abdi Arnavut Paşa’nın kabrini ziyaret ettik.

Başkent Budapeşte, Macaristan'ın en kalabalık şehri.. İki milyona yaklaşan nüfusuyla Avrupa Birliği'nin dokuzuncu en büyük şehri... Ortasında şehri ikiye bölen Tuna nehri akmakta... Şehrin etrafı dümdüz tarım arazileri ve ovalardan oluşuyor.

Budapeşte geçmişte bir kaplıcalar şehriymiş. Şehirde sayısız hamam ve şifalı kaplıcalar olduğunu öğrendik. Şehrin, Tuna Nehri boyunca uzanan merkez bölgesi UNESCO Dünya Mirası olarak belirlenmiş. Budin ve Peşte'yi birbirine bağlayan ilk kalıcı köprü olan Zincirli Köprü, Macaristan Parlamentosu ve Budin Kalesi de dahil olmak üzere birçok tarihi mimari eser bulunuyor.

Şehirde ayrıca yaklaşık 80 jeotermal kaynak, en büyük termal su mağara sistemi, dünyanın ikinci büyük sinagogu ve üçüncü büyük Parlamento binası bulunmaktaymış. Budapeşte yılda 15 milyona yakın yabancı turist çekiyor. Avrupa'da önemli destinasyonlardan biri...

1662 yılında burayı ziyaret eden Evliya Çelebi de seyahatnamesinde Budin ve Peşte tasvir etmiş.

Evliya Çelebi, Buda’da 25 cami, 47 mescit, 12 medrese, 16 mektep, 2 hamam, 8 kaplıca, 9 han, 1 saat kulesi ve 1 bedesten bulunduğunu bildiriyor

Osmanlı eserlerinden neredeyse hiçbiri maalesef bugün ayakta değil. Şehirdeki 25 camiden ayakta kalan tek bir cami dahi yok.

Osman Ateşli – Haber7

osman.atesli@haber7.com

Twitter: @oatesli