İnternetin sunduğu olanaklar,  ciddiye alınmasını ve dikkatli olunmasını gerektirecek boyutta pek çok risk barındırıyor. Bunlara değinen ve kullanıcılara önerilerde bulunan pek çok kaynak var. Ancak alan çok dinamik. Çok geçmeden yeni bir şenâetle (kötülük) karşılaşıyoruz. O nedenle konunun sürekli gündemde tutulması ve tekrarlanması hizmet niteliğinde görülmeli. Ayrıca ele alınmasında yarar gördüğünüz dijital bir risk veya tehdit unsuru varsa, bu köşe aracılığıyla iletebilirsiniz.

(Bazı) insanların üç yüzü olduğundan söz edilir:  Dünyaya gösterdiği yüzü, yakın arkadaşlarına ve ailesine gösterdiği yüzü ve kimseye göstermediği yüzü. Dijital ortamlar, üçüncü yüz için güvenli bir liman olarak algılanıyor. Üçüncü yüzün vücut bulduğu ortamlar. Bu ortamlarda üçüncü yüze ait, yeni fakat sahte kimlik bilgileri var. 

Sahte kimlik bilgileri farklı amaçlara matuf olabilir: 
- Kim olduğunu ifşa etmeden görülme, duyulma isteği, 
- Dedikodu, iftira, teşhir etme, zarar verme, intikam alma isteği,
- Psikoloji ve psikiyatrinin konusu olan eğilimler,

Anonimlik kim olduğu bilinmeyen, yazanı belli olmayan demek. Daha çok bu tarz istekler için kullanışlı bir araç olarak görülüyor. Her zaman kötü niyet taşımayabilir. Ama kişi, üçüncü yüzü kendisi gibi olan şahıslarla iletişime geçme isteği ya da merakı duyup, deepweb denilen, internetin karanlık trafiğinin döndüğü foseptik ve şenâet çukuruna düşerse; organize suç örgütlerinin, çocuk istismarcılarının, fuhuş çetelerinin, cinayet ve uyuşturucu şebekelerinin cirit attığı bir ortamda, kendisi gibi olanlarla birlikte kriminal bir yaratığa dönüşebiliyor. 

 İTİRAF SAYFALARI 

Son dönemde özellikle eğitim camiası için tehlike saçmaya başlayan bir zorbalık mecrası var: İtiraf Sayfaları. Öğrencilerin en derin sırlarını (!) anonim olarak göndermelerine olanak tanıyan sayfalar. Gizli çekim fotoğraf ve videoların, kişiye özel ve çoğunlukla iftira, yanlış veya yarı gerçek bilgilerin yayıldığı ilan panoları. Kuşkusuz bu rahatlığın kaynağı anonimlik. Yani kim olduğu belli olmadığından paylaşımların hukuki bir sonuç doğurmayacağı inancı. Sosyal medya hesabı olan herkes tarafından açılabilir. Hatta okulla hiç bir bağı olmayan art niyetli biri tarafından anonim bir kimlikle yönetilebilir, takipçileri öğrencilerin yanı sıra hastalıklı eğilimlere sahip kişileri içerebilir. Bir çeşit siber zorbalık ve şiddet aracı. İfade özgürlüğü için esnek bir alan oluşturduğunu veya kimi sorunların tespiti ya da çözümüne yardımcı olduğunu söyleyenler de var. İtiraf sayfaları bunun için bir yol mudur?  Çok emin değilim. Sorunları dile getirmenin meşru pek çok yolu var. Daha çok okul topluluğu üyeleri (yönetim, öğretmenler, öğrenciler, veliler) arasında korku veya dehşet saçmanın veya hedef kişileri utandırmanın öncelendiği bireysel medya alanları olarak gündeme geliyorlar. Bu paylaşımları yapanlar için bile pek çok risk içeriyor: Tespit edilme, adli-idari işlem, damgalanma... Kimi psikologların vurguladığı üzere mağdurlarda yol açtığı fiziksel ve psikolojik tahribat, okul terki, akademik başarı da düşüş gibi eğitim ortamlarını olumsuz etkileyen sonuçları var. Bazı durumlarda, bu tarzda bir akran zorbalığına maruz kalan öğrencilerde, intihara varan olumsuz sonuçlar gözlenebiliyor. Siber zorbalığın tüm türlerini içinde barındıran bu mecralar, zorbalığın sanal ortamdan fiziksel ortama doğru genişleyen bir eylem alanına dönüşmesine zemin hazırlıyor. Bu tür mecralar, diğer siber zorbalık araçları gibi, zorbalığın hibrit bir yapıya dönüşmesine alt yapı oluşturuyor ve çevrimiçi başlayan bir olayın kısa sürede fiziksel alana taşınarak kriminal bir hal almasına yardım ediyor. İl Emniyet Müdürlükleri, siber birimleri aracılığıyla bu konunun üzerine daha çok gitmeli. Okul Müdürlerinden çok dua alırlar.

18 YAŞ ALTI BİREYLERDE BEDENSEL MAHREMİYET SORUNLARI 

Ergenlik döneminden itibaren kendilerini emin internet kullanıcıları olarak gören bireyler, gelişim ve değişimlerinin kaotik bir görünüm içerdiği bu yıllarda, potansiyel sonuçlarını hesap edemedikleri dijital eylemlere yönelebiliyorlar. Bu nedenle onlara dijital aktivitelerinde bilinçli-akıllı, sorumlu ve saygılı olmaya yönlendiren bir yol açmak ve onların arkasındaki ahlaki sonuçları anlamalarına yardımcı olmak büyük önem taşıyor. 18 yaş altı bireylerin uygunsuz fotoğraflarının (çoğu zaman kendi elleriyle) sosyal medya sitelerinde dolaşımı örneğin. Kendi (uygunsuz) fotoğraf veya görüntülerini bilinçsizce paylaşan 18 yaş altı bir bireyin (buna erişim sağlayan da dâhil olmak üzere) bu eyleminin çocuk istismarını tespit ve önlemeye dönük, ülkemizin de paydaşı olduğu, kuruluşlarca (NCMEC), ilgili birimlere (siber suçlar) medya hesapları ve kimlik bilgileriyle birlikte raporlanması, hem kendisi hem de ailesi için büyük bir mağduriyet sürecini başlatmış oluyor. 

NCMEC'in,  raporlamalarında,  örneğin sünnet gibi kültürel ve dini durumları dahi temel almadığını, uygun olmayan her çocuk görüntüsü ve videosunu çocuk istismarı olarak nitelendirdiğini de hatırlatalım.  O yüzden kendimiz ve başkalarıyla ilgili paylaşımlar yaparken çok dikkatli olalım.

KİRALIK KİMLİKLER VE ONLİNE BAHİS

Yetişkinler yanında özellikle, oturduğu yerden para kazanma tuzağıyla, üniversite çağındaki gençleri hedefleyen ve yaygınlaşmakta olan bir suç türü var.  Bir takım cezbedici yöntemlerle, üniversite öğrencilerine ulaşan şebekeler, onlardan banka hesapları açmalarını ve belirli bir komisyon karşılığında (bazen yüksek ücretler vaat ederek) kendilerine kiralamalarını istiyorlar. Bu durum, olay örgüsünün arka planını tahmin etmekte zorlanan gençler için kulağa hoş geliyor anlaşılan. Gönüllü olarak elde ettikleri temiz hesapları, hemen online bahis veya dolandırıcılık denklemine alan şebekeler, bu hesapları kısa sürede büyük miktarlarda yasa dışı para trafiğinin aracı haline getiriyor. Hesabına yönelik milyonluk para trafiğinin farkında ol(a)mayan öğrencimiz adli sürecin başlamasıyla gerçeği anlıyor. Ailesinin yaşadığı mağduriyet de cabası.

***

Ülkemiz bir lobi cenneti, her şeyin bir lobisi var. Gençlerimizi, içine çekilmeye çalışıldıkları bataklıktan kurtarmaya çalışan etkin bir sivil toplum ve lobi teşkilatı ise neredeyse yok diyebiliriz. Farklı yerlerden gelen cılız sesleri bir araya getirseniz bile sokak köpekleri lobisi kadar gündemi meşgul etmiyor. İnsanın fiziksel ve ruhsal sağlığının ve esenliğinin ifsadına dönük lobi çalışmaları; onların her açıdan sağlıklı bir hayat sürmelerini sağlamaya çalışan bölük pörçük ve cılız sesleri kuşatmış durumda. 

Türkiye Ulusal Ajansı tarafından yürütülmekte olan Erasmus+ Programı kapsamında desteklenmeye hak kazanan ve yeni başlayan bir projemiz var: Genç Liderler için Dijital Sağlık Rehberliği Akademisi. Kayseri Emniyet Müdürlüğümüz (Siber Şube) ile birlikte, konsorsiyum çerçevesinde uluslararası deneyim ve birikimden de yaralanarak, gençlerimizin bu konulardaki bilinçli-farkındalıklarını arttırmaya dönük yenilikçi eğitim materyalleri geliştirmeye ve yeni nesil eğitim faaliyetlerine odaklanacağız. Eğitim araçları ve faaliyetlerine ilişkin olarak sizleri buradan haberdar etmeye çalışacağım, yararlı olması umuduyla.

Sağlıcakla Kalın,

Prof. Dr. Hakan Aydın / Haber7
Erciyes Üniversitesi
X: @mediadjournal