Çünkü sosyal veya teknik bir olgunun  nasıl ve nicesine  bakmak oldukça  karmaşık bir dünyaya adım atmak ve adım adım analiz etme zahmet ve meşakkatini beraberinde getirir. Çünkü detaydadır  mükemmelliği oluşturan içeriği besleyen unsurlar, yüzeyde değil.

Bir misalle  işi birazcık daha  somutlaştıralım. Pîrî Reis'i hepimiz özel ve tüzel kişi ve kurumlar olarak yıllardan beridir denizcilik haftası kutlamalarında veya  başkaca özel günlerde  onun dünyada eşi benzeri bulunmayan dünya  haritası ve yine onun denizcilik ilmine hediyesi olan "Kitab ı Bahriye" isimli eserini sadece anarız ve geçeriz.

Oysa Pîrî Reis 1465-70 yıllarında Karaman'da doğmuş  1554 yıllarında Gelibolu'da hayata gözlerini yummuştur. Osmanlı İmparatorluğunun en ihtişamlı dönemi olan bu dönemde acaba nasıl bir eğitim ve öğretim atmosferi vardı ki bu bozkır çocuğu denizcilikte zirveye oturmuştur? Eğitim ve İş fırsatları günümüzün dili ile konuşacak olursak kariyer fırsatları teb'a veya reayaya nasıl dağıtılıyordu? Taşra ile merkez arasında nasıl bir köprü ve mekanizma vardı?

Daha da  önemlisi Mimar Sinan'ı ve daha onlarca parlak şahsiyetin yetişmesine zemin hazırlayan bu dönemin  sosyal  iklimi ve dinamikleri  nasıldı? Osmanlıyı diğerlerinden ayıran nasıl bir eğitim ve gelişim iklimi var dı ki  Karaman gibi denizden yoksun bir coğrafyanın  çocuğu Kartoğrafya ve Denizcilik Biliminde  bu kadar muhteşem  çalışmalara  imza atmıştır.

Tamam da bütün bunlara  nerden  geldik  diyenleri  duyar gibi oluyorum. Onu da izah edeyim. Önceki gün  TÜBİTAK  Desteği ile  ABD'ye  Silikon  vadisine   giden 10  yetenekli gencin  ülkeye  dönüşünün ardından Sanayi ve Ticaret  Bakanını   ziyaretleri esnasında  Sayın Bakan  "bu tür  fikirlerin gelişmesi için  devlet desteğinin  olmasının şart olduğuna vurgu yaparak bu gençleri  Silikon vadisine yolladığımız gibi bundan sonra da  desteğimizi  artırarak devam ettireceğiz"  demiş. Bu sözleri duyunca Batıda  1970'lerde  uygulamaya  konulan  Venture  Capital   Türkçesi ile Risk Sermayesi uygulaması aklıma geldi.

Risk Sermayesi  uygulaması ile  bugünün teknoloji devleri ABD ve  Gelişmiş  ülkelerde  hayat bulup tüm dünyayı hegemonyaları  altına alırken  biz sadece bunların ürünlerine ve  marka büyüklüklerine  ağzımız açık kala kala  bakmaya ve  başarı hikayeleri ile kendimizi avutmaya  koyulduk.

Oysa  bunların  görünürdeki hikayeleri ile kendimizi avutmak yani  yine işin ucuzculuğuna  kaçmak yerine   nasıl oldu da  bu şirketler başka yerde değil de ABD veya  başkaca  gelişmiş ülkelerde  ortaya  çıkıyorlar? Onları beslyen  sistemler veya yapılar  ne?

Bizde  niçin bu yapılar yok?  Kültürel olarak  böyle bir şeye çok mu yabancıyız? Sorularını  vakti zamanında  sormuş ve  doğru cevap vermek için çalışmaya  koyulmuş olsa idik bugün "Orta gelir tuzağı" kapanına  sıkışmış olmak gibi bir şeyi  herhalde konuşmuyor olacaktık.

Ama geç değil, her şeye yeniden başlana bilir ve  geç te olsa yol alınabilir. Çünkü hala  gidilecek oldukça  çok yol var.

Devamı haftaya

Şahin Nursaçan / Ekotrent