İsrail’in EastMed boru hattı projesi tartışmaları beraberinde getirdi. İsrail Başbakanı Netanyahu’ya göre İsrail’in çıkardığı doğalgazı Yunanistan üzerinden Avrupa’ya taşıyacak olan boru hattı anlaşması “tarihi bir zafer” ancak İsrailli enerji uzmanları hiç de öyle düşünmüyor.

EASTMED’İN ARTILARI, EKSİLERİ NELER?
Yunanistan ve Kıbrıs Rum Kesimi 2 Ocak’ta Atina’da EastMed adlı boru hattı anlaşmasını imzaladılar.

Proje İsrail açıklarından çıkarılan doğalgazı denizin altına döşenecek boru hattıyla Avrupa’ya ulaştırmayı öngörüyor.

Proje İsrail, Yunanistan ve Rumlar için de Avrupa için de önemli.
Ancak işin bir de maliyeti var.

Denizin altından gidecek boru hattının uzunluğu 1900 kilometre.
6 milyar Euro’ya mal oluyor, denizdeki doğal hayata yönelik tehditler nedeniyle çevreciler ayakta.

Ulaştırılan doğalgaz Avrupa’nın ihtiyacının yüzde 10’unu karşılıyor.
Elbette Avrupa ülkeleri, Rusya tekelinin yanında bu projeyi enerji transferindeki çeşitliliği arttırması açısından destekliyor.

HARİTADAN BAKINCA TÜRKİYE BY-PASS EDİLMİŞ GÖRÜLÜYOR

İlk bakışta EastMed, Türkiye’nin by-pass edildiği bir projeyi andırıyor. Ortadaki haritaya da göre de durum böyle. Ancak bir de saha gerçekleri var. Burada da İsrail-Yunanistan-Rum Kesimi üçlüsünün karşısına Türkiye’nin Libya ile imzaladığı mutabakat çıkıyor.
Çünkü o anlaşmaya göre İsrail’den çıkan gazın Girit adası üzerinden Avrupa’ya transferi, Türkiye’nin onayı olmadan asla yapılamaz.

SADECE TÜRKİYE’YE GÖRE DEĞİL İSRAİL’E GÖRE DE TÜRKİYE’NİN ONAYI ŞART
İsrail Başbakanı Netanyahu’nun akıbeti belli değil. Seçim üçüncü kez tekrarlanacak. Netanyahu, oldu bitti politikalarıyla seçmenine sürekli dış politikada zafer vaat ediyor, Eastmed sayesinde İsrail’in enerji devi olacağını iddia ediyor, bu sayede Mart ayında yapılması planlanan seçimden başbakan olarak çıkmayı umuyor.

Ancak her ne kadar Netanyahu, Eastmed projesinde Türkiye’nin bir sorun olduğu gerçeğini görmezden gelse de uluslararası anlaşmalar tam tersini söylüyor. Bunun yanı sıra İsrailli enerji uzmanları da Netanyahu gibi düşünmüyor. Onlara göre de Türkiye’nin onayı olmadan İsrail’in doğalgazı Avrupa’ya ulaştırması imkansız.

İSRAİLLİ UZMAN: YAN ODADAKİ FİLE DİKKAT EDİN
İsrail Dış Politikalar Enstitüsü’nün enerji politikaları uzmanı Gabriel Mitchell geçen hafta Jerusalem Post gazetesine verdiği röportajda Eastmed projesinin önündeki tek engelin Türkiye olduğunu söyledi.

Mitchell, “İsrail, Yunanistan ve Kıbrıs, kendileri için ortak bir gelecek inşa etmekte kararlılar ancak yan odadaki file dikkat etmeleri gerek, o da Türkiye” ifadesini kullandı.

İsrailli uzman son 10 yılda İsrail’in Yunanistan, Rumlar ve Mısır’la birlikte bir çok proje yürüttüğünü ama bunların tamamına karşı Türkiye’nin nasıl karşı hamlelerle cevap verdiğinin net şekilde görüldüğünü söyledi.
“Atina’daki EastMed anlaşması sonrası Türkiye’nin yeni hamlelerini de görebiliriz” diye konuştu.

Gabriel Mitchell EastMed için “Türkiye ile uluslararası arabuluculuk yapmadan bunu başarmak çok zor” dedi.

YOL ÜZERİNDE BİR TÜMSEK VAR
İsrailli düşünce kuruluşu MİTVİM’in direktörü Dr. Nimrod Goren de aynı gazeteye verdiği demeçte doğalgazın Avrupa’ya ulaştırılmasında önemli çekinceler var” ifadesini kullandı ve “Netanyahu Atina’da kutlama yaptı ama eğer doğalgazı Avrupa’ya ulaştırmak istiyorlarsa yoldaki tümseğe dikkat etmeleri şart” diyerek Türkiye’nin bu projedeki rolünü vurguladı.

EN ÇOK YUNANİSTAN KORKUYOR, İSRAİL’İN İSE ALTERNATİFİ VAR
Libya ile deniz anlaşmasının mimarı olan Tümamiral Cihat Yaycı, Türkiye’nin İsrail’le de deniz sınırı anlaşması yapabileceğini vurgulamıştı. Yaycı’nın ortaya çıkardığı harita ve anlaşma detayları en çok Yunanistan’ı tedirgin etti.
Yunanistan, adalar üzerinden Doğu Akdeniz’de İsrail, Rumlar ve Mısır’la birlikte uluslararası hukukun hiçe sayıldığı haritalarla projeler hazırlıyor.
Türkiye-Libya anlaşması Yunanistan’ın Girit adası üzerinden İsrail’le yaptığı EastMed anlaşmasının önündeki en büyük engel bunu bizzat İsrailli uzmanlar da açık açık ifade ediyor.
Kaldı ki bundan sonraki süreçte Tümamiral Cihat Yaycı’nın söylediği gibi İsrail’le de bir deniz sınırı oluşturulursa Yunan adalarının hükümsüzlüğü bir kez daha teyit edilmiş ve Yunanistan’ın Doğu Akdeniz’deki tüm hayalleri son bulmuş olacak.

İşin açıkçası İsrail’den gelen izlenimler yakında Türkiye’nin kapısının çalınacağına da işaret ediyor.
Bunu bazı İsrailli gazeteciler yazıp, çizdi.
Geçtiğimiz Aralık ayında sınır ihlali yapan İsrail gemisi, Türk donanması tarafından bölgeden çıkarılmıştı, İsrailliler kendi aralarında bunu sürekli dile getiriyorlar.
EastMed konusunda İsraillilerin, Türk donanması tarafından engellenme korkuları var.
EastMed’in denizaltı projesi olması, maliyetinin yüksek olması, riskler barındırması İsrail için düşündürücü.
Diğer taraftan Türkiye ile anlaşıp, çok daha garantili, daha az masraflı bir yoldan enerji transferi yapma ihtimalleri bulunuyor.